Sự kiện nằm trong Tuần lễ Khoa học Công nghệ và Lễ trao giải VinFuture 2023 diễn ra từ ngày 18 - 21/12/2023 tại Hà Nội. 
Trước thềm sự kiện,ườiđầutiêntìmratếbàoTđiềuhòasẽphátbiểutạvdqg y GS.BS Shimon Sakaguchi đã có chia sẻ về những phát kiến quan trọng với tế bào Treg và tiềm năng để giúp đỡ hàng triệu người bệnh.

Hành trình tìm ra nguyên nhân căn bệnh trên hàng triệu người

- Việc tìm ra tế bào T điều hòa (Treg) của ông được đánh giá là một trong những bước ngoặt lớn của lịch sử y khoa liên quan tới bệnh tự miễn - rối loạn ảnh hưởng đến 10% dân số thế giới. Cụ thể, Giáo sư đã tìm ra tế bào T điều hòa như thế nào?

Tôi quan tâm đến cơ chế của bệnh rối loạn miễn dịch hay còn gọi là bệnh tự miễn khi còn là một sinh viên y khoa. Khi ấy, tôi quan sát được những hiện tượng thú vị khi thử loại bỏ tuyến ức ở chuột. Việc tác động này đã gây ra triệu chứng bệnh tự miễn ở chuột thí nghiệm, rất giống với con người. 

Khi nghiên cứu sâu thêm, tôi đã xác định được tính chất và đặc điểm của một nhóm nhỏ tế bào T (Treg) từ chuột trưởng thành. Khi loại bỏ nhóm tế bào này (thay vì cắt loại tuyến ức) chuột bị mắc rất nhiều các bệnh tự miễn. Điều bất ngờ là các bệnh tự miễn sẽ được chữa trị nếu ta truyền tế bào Treg ở chuột khoẻ mạnh cho chuột bệnh.

Khi đi đánh giá sâu hơn ở mức độ phân tử, nhóm nghiên cứu của tôi phát hiện ra vai trò then chốt của một phân tử (gọi là yếu tố phiên mã Foxp3) đối với hoạt động của tế bào Treg. Thông qua nghiên cứu các đột biến trên Foxp3, chúng tôi xác định được bất thường ở nhóm tế bào này chính là một trong những nguyên nhân gây ra bệnh tự miễn ở người.

- Những hiểu biết của chúng ta về Treg đã tác động như thế nào đến lĩnh vực miễn dịch nói chung và nghiên cứu về bệnh tự miễn nói riêng, thưa Giáo sư?

Nghiên cứu Treg trên toàn thế giới trong 25 năm qua (đối với tôi là hơn 40 năm) đã giúp xác định ba khái niệm cơ bản. Thứ nhất, các tế bào T tự phản ứng (tự miễn) (nguyên nhân gây nên các bệnh tự miễn khi các tế bào này bị biến đổi và tấn công cơ thể - PV) không hoàn toàn bị loại bỏ trong tuyến ức theo quá trình chọn lọc âm tính. Các tế bào này vẫn có thể hiện diện trong hệ thống miễn dịch ngoại biên của người bình thường. 

Thứ hai, ở trạng thái bình thường, tế bào Treg ức chế quá trình nhân lên và hoạt động của các tế bào T tự miễn. Do vậy, tế bào Treg khi bị thiếu hụt hoặc rối loạn chức năng có thể gây ra bệnh tự miễn.

Thứ ba, chúng ta có thể điều trị và ngăn ngừa bệnh tự miễn bằng cách tăng số lượng hoặc chức năng của tế bào Treg trong cơ thể. Tương tự, Treg còn đóng vai trò trong miễn dịch ung thư và miễn dịch cấy ghép. Bởi thế, chúng ta có thể tăng cường phản ứng miễn dịch tiêu diệt khối u bằng cách giảm hoạt động của tế bào Treg. Ở chiều ngược lại, nâng cao chức năng hoặc tăng số lượng tế bào Treg giúp chống thải ghép. 

Tiềm năng “ngăn bệnh từ gốc” của tế bào T điều hòa

- Thực tế, liệu pháp tế bào nói chung và Treg nói riêng sẽ có tác dụng với người bệnh trên thế giới ra sao?

Thế giới đang tập trung nghiên cứu tế bào Treg trong điều trị các bệnh liên quan đến hệ miễn dịch. Bởi, thay vì điều trị bệnh tự miễn theo triệu chứng, tức là phần ngọn thì chúng ta tìm cách ngăn ngặn bệnh từ gốc bằng việc tác động đến tế bào Treg. Tuy nhiên, theo tôi biết, hiện nay chưa có một phương thức điều trị nào chứng minh được hiệu quả cao trên người. Đây là thách thức và cũng chính là cơ hội để phát triển liệu pháp Treg có hiệu quả lâm sàng mong muốn.

- Cụ thể, việc chữa bệnh bằng liệu pháp Treg đang có những phương pháp nào và tiềm năng phát triển trong tương lai ra sao, thưa Giáo sư?

Hiện tại, việc tăng số lượng tế bào Treg trong cơ thể bằng cách tiêm IL-2 liều thấp hiện đang trong quá trình thử nghiệm lâm sàng. Trong tương lai, những tiến bộ mới về nghiên cứu Treg có thể giúp tìm ra các loại thuốc mới có khả năng tăng số lượng tế bào Treg gắn với kháng nguyên. 

Một phương thức khác là tăng số lượng tế bào Treg trong ống nghiệm rồi truyền cho bệnh nhân để điều trị bệnh. Với cách làm này, giới khoa học và y học cũng hy vọng sẽ có phương pháp tạo ra tế bào Treg trong ống nghiệm với chức năng ổn định và đặc hiệu kháng nguyên nhằm giúp đỡ người bệnh.

- Thưa Giáo sư, sắp tới ông sẽ tới Hà Nội tham dự Tuần lễ Khoa học Công nghệ VinFuture 2023. Giáo sư mong đợi gì từ sự kiện này và tại đây, ông dự tính sẽ có những chia sẻ về vấn đề gì?

Tọa đàm “Thúc đẩy miễn dịch học chính xác để điều trị các bệnh rối loạn tự miễn” tại Tuần lễ Khoa học Công nghệ VinFuture 2023 là sự kiện đáng mong chờ với sự tham gia của nhiều chuyên gia đầu ngành. Tại đây, tôi sẽ có bài thuyết trình với nội dung: “Liệu pháp tế bào T điều hòa giúp điều trị các bệnh miễn dịch” để chia sẻ cụ thể hơn về Treg cùng những nhà khoa học, các chuyên gia chăm sóc sức khỏe tại Việt Nam cũng như thế giới. Hy vọng chúng ta sẽ có thêm nhiều kiến giải mới cho liệu pháp này để giúp đỡ người bệnh trên khắp thế giới.

Xin cảm ơn Giáo sư! 

Ngọc Linh(Thực hiện)

• ·Nhận định, soi kèo Bournemouth vs Wolves, 22h00 ngày 1/3: Đả bại Bầy sói
• ·Chồng cũ, vợ cũ, người yêu cũ tập 2: Giang bị vợ cũ của Vũ dằn mặt
• ·Lộ lý do Đức Chinh thành người thừa trong chiến thắng 6
• ·Bảo Hân 'Về nhà đi con' lột xác với hình tượng bộ đội Trường Sơn
• ·Nhận định, soi kèo Bournemouth vs Wolves, 22h00 ngày 1/3: Đả bại Bầy sói
• ·Nhận định Hồng Lĩnh Hà Tĩnh vs Hà Nội FC, 18h ngày 12/6
• ·Nhận định, soi kèo Goteborg vs Kalmar, 23h30 ngày 2/11: Khách lấn chủ
• ·Nhận định, soi kèo Hammarby vs Malmo, 21h00 ngày 2/11: Khó cho cửa trên
• ·Nhận định, soi kèo Cercle Brugge vs Royal Antwerp, 22h00 ngày 1/3: Khách vào phom
• ·Nhận định, soi kèo Aarhus vs Lyngby, 22h00 ngày 3/11: Khó thắng cách biệt
• ·Nhận định TP.HCM vs Viettel, 19h00 ngày 17/6
• ·Sức sống thanh xuân tập 18: Quang Đại ‘khoe’ thành tích du lịch khủng: 5 châu lục với gần 30 nước
• ·Nhận định, soi kèo Girona vs Celta Vigo, 20h00 ngày 1/3: Chưa thể ăn mừng
• ·Nhận định, soi kèo Uthai Thani vs Nakhon Pathom United, 18h00 ngày 3/11: Tận dụng lợi thế
• ·Nhận định, soi kèo CSM Politehnica Iasi vs Otelul Galati, 18h30 ngày 3/11: Vượt mặt khách
• ·Nhận định Hồng Lĩnh Hà Tĩnh vs Hà Nội FC, 18h ngày 12/6