Theo BS Đinh Hữu Tâm, khoa Giải phẫu bệnh (Bệnh viện Trung ương Quân đội 108), khối u tuyến nước bọt là loại hiếm gặp, có ở trong tuyến nước bọt tại khoang miệng, chiếm ít hơn 10% của tất cả các khối u đầu và cổ.  

Ung thư tuyến nước bọt chiếm từ 3-6% các loại ung thư đầu cổ; gồm ung thư các tuyến nước bọt chính (tuyến mang tai, tuyến dưới hàm, tuyến dưới lưỡi) và ung thư tuyến nước bọt phụ. Ung thư tuyến mang tai là loại hay gặp nhất.

Bác sĩ Tâm cho hay bệnh này xuất hiện ở mọi lứa tuổi và ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe. Trên thực tế, nhiều người bệnh chủ quan không điều trị đến khi khối u to lên mới đi khám thì đã muộn.

Mới đây, Bệnh viện Ung bướu Hà Nội tiếp nhận, điều trị trường hợp nữ bệnh nhân ung thư tuyến nước bọt dưới hàm giai đoạn 4, tiên lượng sau mổ không khả quan do đến viện quá muộn. 

Bệnh nhân nói bà biết mình có khối u vùng dưới hàm phải 10 năm nay. Khối u to dần lên âm thầm, vì không thấy khó chịu hay đau đớn nên bà không khám. 

Đến khi thấy u to lên nhanh, lại có dấu hiệu không di động thì bà mới đi viện và bất ngờ biết bị ung thư giai đoạn cuối. Nữ bệnh nhân phải phẫu thuật cắt rộng u, tạo hình lại vùng dưới hàm do u xâm lấn rộng ra da và xạ trị sau mổ. 

Nhận biết ung thư tuyến nước bọt 

Kết quả nghiên cứu của nhóm 4 bác sĩ Đại học Y Hà Nội và Bệnh viện K công bố mới đây cho thấy, trong 66 bệnh nhân ung thư tuyến nước bọt chính điều trị ở Bệnh viện K tham gia khảo sát, có bệnh nhân chỉ mới 16 tuổi. 

Họ vào viện chủ yếu do phát hiện u tại tuyến nước bọt chính. Trong đó, gần 80% bệnh nhân phát hiện u tại tuyến mang tai; gần 17% phát hiện u tuyến dưới hàm; số còn lại vào viện do liệt dây VII, hạch cổ. Có những trường hợp phát hiện bệnh qua việc khám sức khỏe định kỳ. 

BS Tâm cho hay phần lớn ung thư tuyến nước bọt phát sinh từ tuyến nước bọt mang tai và dưới hàm, biểu hiện bằng khối sưng phồng trong tuyến nước bọt.  

Nếu bị ung thư tuyến mang tai, bệnh nhân thường đau nhức vùng trước hay trong tai; đau khi nhai, há miệng ngáp; mất cảm giác hoặc khó mở hàm, há miệng. Các triệu chứng nghi ngờ như u phát triển nhanh, liệt thần kinh mặt, u di động kém, hạch bạch huyết sưng to.

Nếu mắc ung thư tuyến nước bọt dưới hàm như nữ bệnh nhân trên đây, người bệnh thường có biểu hiện một khối ở trước cổ không đau, nếu đau thường là tổn thương viêm. Các dấu hiệu ít phổ biến hơn như: ít di động, xâm lấn da, liệt thần kinh mặt, hạch sưng to.

Bệnh nhân bị ung thư tuyến nước bọt dưới lưỡi thường biểu hiện bằng một khối ở sàn miệng.  

Một số các dấu hiệu và triệu chứng của ung thư tuyến nước bọt cũng có thể do khối u lành tính ở tuyến này (không phải ung thư) hoặc do các nguyên nhân khác. Tuy nhiên, nếu phát hiện các dấu hiệu sau, người bệnh cần phải đi khám chuyên khoa ung bướu:

- Có cục hoặc sưng trong miệng, má, hàm hoặc cổ

- Đau ở miệng, má, hàm, tai hoặc cổ mà không đỡ

- Có khác biệt giữa kích thước và/hoặc hình dạng của bên trái và bên phải của khuôn mặt hoặc cổ trước khi có khối u

- Tê ở một phần khuôn mặt; Có yếu các cơ một bên mặt

- Khó mở miệng rộng hơn, khó nuốt

- Có dịch bất thường chảy ra từ tai

Loại ung thư có thể xuất hiện từ 15 tuổi khiến nam giới giảm cơ hội làm cha

Đối với tiểu dự án về cải thiện dinh dưỡng, tổng vốn thực hiện do Sở Y tế phân bổ là hơn 298 triệu đồng. Huyện đã triển khai cung cấp dịch vụ tư vấn dinh dưỡng cho các bà mẹ từ lúc mang thai cho đến khi trẻ được 2 tuổi; phát hiện, điều trị và quản lý suy dinh dưỡng cấp tính nặng ở trẻ em từ 0-72 tháng tuổi; hướng dẫn thực hiện dinh dưỡng cho người chăm sóc trẻ em, bà mẹ suy dinh dưỡng trên địa bàn huyện…

Tổng vốn dành cho công tác truyền thông và giảm nghèo về thông tin khoảng 229 triệu đồng. Huyện đã tổ chức truyền thông tại 15 xã, thị trấn trên địa bàn với tổng số khoảng 1.125 người tham dự; thực hiện ký kết với Đài Phát thanh - Truyền hình An Giang xây dựng, sản xuất các sản phẩm truyền thông về giảm nghèo năm 2023.

Tri Tôn đặt mục tiêu phấn đấu đến cuối năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều (gồm tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo đa chiều) giảm từ 3 - 4%/năm, quy mô hộ nghèo và hộ cận nghèo đa chiều cuối kỳ giảm ít nhất 60% so đầu kỳ theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022 - 2025. 

An Phú giải quyết việc làm cho 4.900 lao động

Huyện An Phú cũng đạt được một số tín hiệu tích cực trong nỗ lực giảm nghèo bền vững, thông qua công tác đào tạo nghề, giải quyết việc làm. Theo Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện An Phú, trong 9 tháng của năm 2023, huyện giải quyết việc làm cho 4.900 lao động (xuất khẩu lao động 17 người), đạt 97,7% kế hoạch năm. Huyện đã mở 29 lớp đào tạo nghề (lĩnh vực phi nông nghiệp 18 lớp, lĩnh vực nông nghiệp 11 lớp) với 870 học viên tham gia, lao động tự học 315 người, đạt 86,5% kế hoạch năm. 

Địa phương còn tổ chức những phiên giao dịch việc làm, tuyển sinh giáo dục nghề nghiệp và giới thiệu việc làm xuất khẩu lao động năm 2023 cho học sinh bậc THPT, thanh niên và người lao động trên địa bàn. Qua đó, các công ty, doanh nghiệp, trường dạy nghề đã tư vấn, cung cấp những thông tin liên quan đến thị trường lao động. 

Đã có 508 lao động đăng ký tìm việc trực tiếp tại doanh nghiệp, 19 lao động đăng ký tìm việc trực tuyến tại sàn giao dịch việc làm, 86 lao động được phỏng vấn trực tiếp, 16 lao động đăng ký xuất khẩu lao động, 213 lao động đăng ký học nghề.

Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội phối hợp Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tổ chức tập huấn nâng cao năng lực cho cán bộ cấp cơ sở tại 14 xã, thị trấn, trên 1.900 lượt người tham dự; tập huấn công tác rà soát hộ nghèo, cận nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều cho các xã, thị trấn; truyền thông về giảm nghèo đa chiều 28 cuộc, có 2.240 lượt người tham dự. 

Được biết, tỷ lệ giảm hộ nghèo của huyện An Phú bình quân 1,91%/năm và hộ cận nghèo giảm bình quân 2,22%/năm.

Khó xử vì lý do chính đáng

Nghe con trai kể về chuyện đánh nhau ở trường, chị Hà (Ba Đình, Hà Nội) lúng túng không biết nên dạy con thế nào cho đúng. Con trai chị bình thường là người rất hiền và ngoan nhưng hôm nay đã ra tay đánh một lúc 3 bạn cùng trường. Nếu là gây gổ rồi đánh nhau thì chắc chắn chị sẽ phạt con nhưng lý do dùng bạo lực của con lại rất chính đáng là bảo vệ em gái.

“Con trai mình năm nay học lớp 3, em gái học lớp 1 cùng trường. Mẹ đón 2 anh em thì con trai kể là hôm nay con đánh một lúc 3 thằng liền. Mẹ hỏi sao con lại đánh nhau? Con trai bảo hôm nay có 3 bạn cứ trêu em là pê đê (con gái đi học bằng balo con trai). Con bảo đừng nói em tớ thế. 3 đứa kia cứ gào lên là tao thích thế. Con bảo con mách bác bảo vệ thì 3 bạn xông vào đánh em túi bụi, đấm vài ngực và ức em. 

Con nổi điên con chạy theo con túm cổ áo từng thằng 1 con vả cho mỗi đứa 3 phát. Tôi bảo lần sau con chỉ cần nhắc nhở bạn là đừng như thế là được”, chị kể lại.

Chị Hà bảo, chị không ủng hộ việc con đánh nhau nhưng trong trường hợp như thế lại thấy con trai rất ga-lăng khi bảo vệ em gái. Chị dạy con là không bao giờ được phép đánh bạn trước còn nếu bạn đánh thì mách cô. Nếu cô phạt bạn mà lần sau bạn vẫn đánh thì mẹ cho phép con đấm thẳng vào mặt bạn, trừ em bé hơn mình thì không được đánh. Bởi đó là tự vệ, nếu họ đánh mình mà mình nhịn lần sau họ lại đánh tiếp.

Chị Nga (Cầu Giấy, Hà Nội) cũng thấy khó xử, không biết nên dạy con trai thế nào khi con đánh nhau với bạn vì lý do chính đáng là bạn gây gổ rồi đánh trước.

“Con bình thường rất ngoan, ở nhà chưa bao giờ cãi mẹ, đi học cũng không gây gổ với ai bao giờ. Khi con bảo đánh lại bạn vì bạn cứ trêu con rồi ra tay trước mình cũng không biết nên dạy con thế nào. Bảo con không nên đánh bạn mà hãy mách cô giáo thì con bảo đã mách một lần rồi nhưng bạn vẫn cứ đánh. Nếu bảo con cứ nhịn thì con sẽ ăn đòn mãi”, chị Nga chia sẻ.

Dạy con đánh hay nhịn khi bị bạn bắt nạt? (Ảnh minh họa)

Hãy cho con học võ để biết cách tự vệ

“Bọn trẻ không nên học hành xử bạo lực. Có nhiều cách thức để tự vệ và bảo vệ người thân. Khi bị bắt nạt đứa trẻ nên có cách thức tự vệ hợp lý. Thực tế rằng, chỉ cần có thái độ cứng rắn một chút thì đối phương cũng đã chùn bước rồi”, TS. Vũ Thu Hương, Khoa Giáo dục tiểu học, ĐH Sư phạm Hà Nội chia sẻ.

Theo TS. Hương, trong câu chuyện của chị Hà, nếu em gái bị bắt nạt, đương nhiên anh sẽ phải bảo vệ. Vấn đề là cách thức bảo vệ của anh thế nào để không bạo lực nhưng vẫn an toàn cho cả 2 anh em.

“Trong trường hợp này, theo tôi, chị nên cho 2 anh em đi học chút võ thuật để biết cách tự vệ. Trong võ thuật không phải chỉ có sử dụng bạo lực để giải quyết. Chỉ cần một chút cách thức xử lý hợp lý cũng đã ổn thỏa. Ví dụ: khi bị giật túi, hầu hết nạn nhân sẽ ngã, rách túi, mất đồ. Nhưng nếu đang đị bộ mà bị giật túi, bạn chỉ cần ngồi xụp xuống là đối phương sẽ bị ngã, bạn an toàn và túi vẫn còn nguyên.

Khi cho con theo các lớp học võ, con sẽ học được thêm cả các cách thức giữ bình tĩnh và nghĩ cách xử lý tình huống hợp lý mà không cần sử dụng đến bạo lực”, TS. Hương chia sẻ.

Cho con theo các lớp học võ, con sẽ học được thêm cả các cách thức giữ bình tĩnh và nghĩ cách xử lý tình huống hợp lý mà không cần sử dụng đến bạo lực (Ảnh minh họa)

Còn theo chuyên gia tâm lý Hồng Hà, Trung tâm tư vấn tâm lý tình yêu – hôn nhân, nếu con bị bắt nạt ở trường, cha mẹ hãy trao đổi vấn đề này với nhà trường, thầy cô để họ để ý kịp thời tới con mình. Cha mẹ có thể gặp trực tiếp phụ huynh của trẻ bắt nạt con mình để hai gia đình cùng nhau đưa ra được phương án thích hợp.

Bà Hà cũng chia sẻ rằng, có những phụ huynh dạy con đối phó rất sai lầm như: nên im lặng, một điều nhịn là chín điều lành, quả nhiên, đứa trẻ đó ngày càng sợ hãi, thu mình, lầm lỳ, ít nói. Có nhiều phụ huynh còn dạy con đánh trả lại, đó cũng không phải là điều hay, chẳng khác gì bố mẹ gieo vào đầu con trẻ quan niệm dùng vũ lực để giải quyết.

Điều cha mẹ nên làm là khuyên con bình tĩnh, cương quyết “dằn mặt” trẻ bắt nạt mình bằng chiêu: nhìn thẳng vào họ và dõng dạc nói “không được trêu tớ nữa”. Nếu tình trạng này vẫn tiếp tục tái diễn, thầy cô và bố mẹ sẽ có biện pháp can thiệp. Nhiều trường hợp trẻ vì xấu hổ hoặc lý do gì đó mà không nói với người lớn. Vì thế gia đình và nhà trường cần chú ý để tâm tới sự khác lạ ở trẻ. Cha mẹ cần lắng nghe và chủ động hỏi han con, việc lắng nghe và động viên hỏi thăm con không chỉ có lợi trong trường hợp trẻ bị bắt nạt mà còn có lợi trong mọi vấn đề mà con gặp phải.

Trang bị cho con những cách đối phó với việc này: Cách chọn bạn, tránh xa những bạn không tốt, mở rộng mối quan hệ bạn bè thông qua việc tham gia các hoạt động trường lớp, cho con học võ. Dạy con đi đâu cũng nên đi đông, tránh đi một mình vào chỗ khuất tầm nhìn của người lớn và tuyệt đối không đáp trả bạn bằng vũ lực.

Kim Minh