Nhắc đến chợ âm phủ, tôi muốn nói đến một người tên là Nghĩa, ngườidân quanh đây vẫn gọi là lão Nghĩa mù. Ngày trước, phía ngoài cổng Namcó rất nhiều người sinh sống bằng nghề khiêng kiệu. Khiêng kiệu cũng cónhiều loại, loại kiệu bên trong có chiếc hòm màu đen, khiêng thẳng ranghĩa trang để chôn cất đó là khiêng người chết, còn khiêng người sốngthì dân gian gọi là phu khiêng kiệu. Người ta gọi nơi các phu khiêngkiệu ở là hẻm Giang phòng, cái tên này được dùng đến tận ngày nay. Giađình lão Nghĩa mù sống ở khu phố đó. Trước giải phóng, lão sống qua ngày bằng việc đi đào trộm mồ mả, giới trong nghề gọi đây là "đổ đấu", lãocũng không phải mù thật, chỉ do tuổi tác cao, nhìn mọi thứ không cònđược tinh tường, nhiều lúc nhầm lẫn đến dở khóc dở cười, dần dần bà conlối xóm gọi luôn lão là Nghĩa mù.
Mắt lão kém tới mức, có lần giữa ban ngày ban mặt, đang đi trênđường, bỗng lão nhìn thấy vật gì đen đen của ai đánh rơi, lão nghĩ bụng: "Ai làm rơi món hàng da thế này nhỉ?", rồi nhân lúc không có người định cúi xuống nhặt mang về, nào ngờ, lão vừa mới thò tay ra, thì nghe tiếng sủa gâu gâu, rồi thấy bóng một con chó vàng vụt chạy qua bên kia đường.
Một lần khác, lão Nghĩa mù mua hai chiếc bánh mì nướng, bên trên cònrắc một ít vừng đen, bánh vừa mới ra lò còn nóng hổi, phải ăn lúc cònnóng mới ngon. Hôm đó gió to trời lạnh, lão chọn một bức tường khuất gió đừng ăn cho đỡ rét mà không biết trên bức tường có dán tờ cáo thị, trên tờ cáo thị đóng dấu đỏ tròn. Trước kia thường dùng dấu vuông, sau nàymới đổi thành dấu tròn, thời đó nào có mấy người biết chữ. Lúc này, cóngười đi ngang qua ghé vào xem cáo thị, người qua đường này cũng chưanhìn thấy dấu tròn bao giờ, cứ ngỡ lão Nghĩa mù đã đọc cáo thị rồi lêntiếng hỏi cái tròn tròn kia là gì, lão Nghĩa mù trả lời: "Là bánh mì chứ là gì nữa, cậu thích ăn thì tự đi mà mua". Người qua đường không hiểulão đang nói gì, chỉ lên chỗ cáo thị hỏi lại lần nữa: "Không phải bánhmì, tôi hỏi cái bên trên kia cơ?" Lão Nghĩa mù trả lời: "Bên trên làvừng", đúng là ông nói gà bà nói vịt, hai người lời qua tiếng lại mộtlúc suýt chút nữa thì xảy ra ẩu đả.
Những câu chuyện này chưa hẳn đã là thật, có thể mọi người cố tìnhbịa ra nhưng chung quy là cả khu phố đều biết đến lão Nghĩa mù. Còn nghe nói có lần lão đang đi bộ, thấy một chiếc đinh mũ nằm giữa đường, ánhlên những tia sáng lóng lánh dưới trời nắng. Cứ tưởng rằng đó là viênngọc trai do ai đánh rơi, lão liền nhặt vội cầm chặt trong tay. Lão bịchiếc đinh đâm cho chảy máu, liền vứt đi. Nhưng lão cũng không nghĩ rằng mình mắt kém nhìn nhầm mà tự lẩm bẩm: "Xời, hóa ra là con sâu, bóp nátchảy cả máu."
Chung quy là mắt của lão Nghĩa mù rất kém, nếu trời nổi gió cuốn baynhững cọng lông gà, lão ta lại tưởng là một đàn chim sẻ bay qua. Mặc dùmắt lão chưa phải là mù hẳn nhưng không thể tiếp tục kiếm cơm bằng nghềđổ đấu được nữa. Vậy là, lão đành chuyển sang buôn bán nhỏ tại chợ âmphủ. Kiểu buôn bán của lão cũng khác người, chỉ là bày bán vài bao "thắp đèn" trên một tấm bạt trải dưới đất, bao thắp đèn chính là bao diêm,bao thắp đèn là cách gọi xưa. Ở chợ âm phủ nếu đến mua diêm, người tagọi lóng là "đổi trống mềm", thắp đèn gợi liên tưởng đến ánh sáng, nghĩa là "minh", mà "minh" còn có nghĩa khác nữa là "âm phủ". Lão bán diêm là muốn ngầm bảo mọi người rằng mình chuyên thu những đồ móc lên từ mộ cũ. Lão Nghĩa mù ngồi đó, chẳng thèm hỏi han ai, càng không buồn đoái hoàiđến những người lạ.
Lão Nghĩa mù kể lại, chuyện mắt của lão bị mù cũng rất ly kỳ. Từ lúclão vẫn làm nghề đổ đấu, có lần đi đào mả ở tỉnh khác, nghe một ngườiđồng hương kể rằng tại một ngọn núi ở vùng này thường xuyên xảy ra mộthiện tượng lạ. Cứ mỗi đêm trăng rằm, trên ngọn núi đó lại xuất hiện mộtđốm sáng, không rõ là vật gì, nhìn từ xa trông cứ như có hai vầng trăngsáng.
Lão Nghĩa mù nghe kể, chắc mẩm trên núi có mộ cổ chôn nhiều báu vật,liền hỏi thăm đường lên núi. Đến chập tối thì tới được chân núi, trờibỗng nổi mây đen, loáng thoáng nghe thấy tiếng sấm xa. Sợ trời đổ mưa sẽ khó lên núi, lão dừng chân quan sát xung quanh, thấy một ngôi chùa nhỏbỏ hoang bên đường liền quyết định nghỉ đêm tại đây. Vì đã bị bỏ hoanglâu ngày nên trong chùa không còn tăng ni sư sãi, lão cũng không phảingười tin tà ma, bèn thắp đèn lên rồi đi vào bên trong Phật điện, phíasau bức tượng Phật có một gian phòng nhỏ, hai cánh cửa sập sệ, hỏng nát, mở ra là không đóng lại được nữa. Lão gom mớ rơm trên sàn lại một góclàm chỗ nằm, một mình ngồi trong phòng mở lương khô ra ăn cho đỡ đói,không để ý tiếng gió bên ngoài mỗi lúc một gấp hơn, trời đất tối sầm,chưa có mưa nhưng tiếng sấm xa thì nổi lên không ngớt.
Đang định đi nằm, bỗng nghe phía bên ngoài có tiếng động, sợ gặp phải bọn cướp, lão vội ra ngoài, nấp sau bức tượng Phật nghe ngóng tìnhhình. Lúc này, cửa chùa bật mở, một người con gái mặc chiếc váy màu xanh từ bên ngoài bước vào, lão Nghĩa mù bất chợt giật mình, bao nhiêu nămlàm nghề đào mả trộm khiến nhãn lực của lão cũng trở nên khác thường, cơ thể cô gái này tỏa ra một luồng âm khí, cứ như cô ta vừa mới bò ra từmột ngôi mộ nào vậy. Cô gái vội vàng đi vào trong, quỳ xuống trước tượng Phật vái lạy liên hồi. Bên ngoài, chớp giật ngoằn nghèo, sáng chói trên bầu trời, rồi đánh thẳng vào trong chùa, ngôi chùa bốc cháy, lão Nghĩamù hồn bay phách lạc, không rõ lai lịch của người con gái này thế nào mà phải tới ngôi chùa hoang này tránh thiên lôi?
Cô gái dường như cũng phát hiện ra phía sau bức tượng có người, bấtchợt ngẩng đầu lên, lão Nghĩa mù kinh hoàng, trên mặt cô gái có tới sáucon mắt, lão vội cắm đầu bỏ chạy, cô gái đuổi theo phía sau lưng, bấtchợt một tia sét nổi lên đánh trúng ngay giữa đỉnh đầu cô gái, lão Nghĩa mù cũng lăn ra bất tỉnh, đôi mắt của lão bị lửa sét thiêu đốt, chưa đến nỗi mù nhưng không nhìn rõ được nữa. Ngày hôm sau, người dân đi ngangqua ngôi chùa hoang đã cứu lão, họ còn thấy một con nhện rất to bị sétđánh chết nằm trên nền nhà, trong bụng con nhện đó toàn là những viên đá thoạt trông như những viên ngọc bích, tựa ngọc mà lại không phải làngọc, đến tối những viên đá này phát ra ánh sáng lấp lánh, trông như ánh trăng. Đây chính là nguyên nhân mà người dân nhìn thấy hai vầng mặttrăng vào những đêm trăng sáng.
2
Lời của lão Nghĩa mù có đúng hay không, không có cơ sở để xác minh,nhưng tôi không mấy tin vào câu chuyện ly kỳ này. Nghe nói, lão Nghĩa mù đã từng cứu mạng tôi. Tôi tuổi rắn, theo lời các cụ, rắn là rồng nhỏ.Hồi tôi khoảng ba bốn tuổi, một lần bố tôi tan ca đêm, một mình đạp xetrở về nhà, khi rẽ vào con đường đất bỗng thấy chiếc xe nảy lên như vừađằn qua một vật gì đó, bố tôi dừng lại xem thì thấy ông vừa cán chết một con rắn, cũng không nghĩ ngợi gì nhiều, ông lên xe chuẩn bị đi tiếp,bỗng phía trước xuất hiện một cậu bé chắn ngang đường giận dữ nói: "Ôngđâm chết tôi cũng không sao, nhưng tôi sẽ bắt người tuổi rắn trong nhàông phải đền mạng", nói xong cậu bé biến mất. Về nhà, bố thấy tôi đangsốt cao, miệng nói mê sảng, chữa chạy khắp nơi mà không khỏi. Hàng xómđều nói rằng tôi bị trúng tà. Lão Nghĩa mù có quan hệ rất đặc biệt vớigia đình tôi, lão là anh em kết nghĩa với ông nội tôi, bố tôi biết lãorất rành về lĩnh vực này, liền đem chuyện đêm hôm nọ cán chết con rắndọc đường kể cho lão nghe và nhờ lão nghĩ cách giúp đỡ. Lão Nghĩa mù bày cách: "Đúng là con rắn kia về đòi mạng rồi. Bây giờ gia đình phải đưacháu về quê ở đúng bảy bảy bốn chín ngày, phải thay tên đổi họ cho cháu, về quê phải đi ban ngày, gặp các ngã ba ngã tư thì phải rải hùnghoàng[1], có như vậy mới tránh được tai họa lần này". Gia đình tôi làmtheo đúng lời của lão Nghĩa mù, cả tên khai sinh lẫn tên gọi ở nhà đềukhông dùng nữa mà đổi hết thành tên mới cho tôi, tôi về quê sống mộtthời gian, cuối cùng cũng khỏi bệnh, may là đã giữ lại được cái mạng.
[1] Hùng Hoàng: là loại bột màu vàng cam hoặc lẫn lộn giữa bột màuvàng và đỏ, thành phần chủ yếu là Asen sunfua. Đây là loại thuốc kỵ(đuổi) rắn rất công hiệu. Hùng hoàng có tác dụng giải độc, sát trùng,hóa ứ, tiêu đờm, lợi đại tiểu tiện, triệt ngược định kinh.
Chuyện bố tôi đi xe đạp cán chết rắn cũng là nghe lão Nghĩa mù kểlại, tôi vẫn nhớ hồi còn nhỏ, các gia đình đều khó khăn cả, đó là thờitem phiếu, chỉ có năm hết Tết đến mới dám mua tí thịt để ăn Tết, nhưnglão Nghĩa mù tháng nào cũng có hai bữa thịt dê, mà cách ăn của lão cũngchẳng giống ai, một tấm sắt được đặt trên bếp lò đốt bằng củi thông,phía trước đặt chiếc ghê băng, nhưng không phải là để ngồi mà là để lãogác chân, một chân lão gác lên ghế, tay trái cầm bát nước chấm đầy đủ xì dầu, tương, tỏi, ớt, rau mùi v.v... tay phải gắp từng miếng thịt dênướng chín chấm nước chấm hoặc kẹp với tỏi tây, bánh mì nướng. Lão Nghĩa mù giải thích đây là cách ăn của người dân tộc Kỳ ở Quan Ngoại. Hồitrẻ, lão từng đi tìm mỏ vàng trong rừng xanh núi thẳm ở vùng đó, nên đãquen với cách ăn hoang dã này. Vì lão mắt kém, lại ở một mình nên từ khi biết cầm đũa thì tôi cũng là người nướng thịt cho lão Nghĩa mù và cũnglà để được ăn ké, lần nào tôi cũng được ăn thoải mái. Mỗi lần ăn thịtnướng, lão Nghĩa mù đều có thói quen uống rượu, vừa uống vừa kể cho tôinghe những câu chuyện năm xưa lão đi đã đi tìm long mạch như thế nào,làm sao để đào vật báu trong mộ cổ, còn giải thích "nhện qua sông" là mộ gì, "rắn vào bụi cỏ" là mộ gì, toàn những chuyện xưa như quả đất nhưngkhông kém phần ly kỳ hấp dẫn, tôi cứ nghe mê mẩn, đến sau này lớn lênmới biết, mỗi lần lão Nghĩa mù ăn thịt dê nướng chính là lúc lão vừađược món hời nào đó ở dưới mộ.
Không thể coi thường khu phố mà lão Nghĩa mù sinh sống, trông tồi tàn vậy nhưng có rất nhiều nhân tài, ví dụ như Hàn sư phụ, sống bằng nghềlàm ngói nhưng lại cực kỳ giỏi võ, không phải loại võ thuật nổi tiếng ởBắc Kinh như Thái Cực Quyền, mà chỉ là loại quyền cước vô danh ở quêhương của ông, nhưng ở vùng quê đó ai ai cũng biết múa loại võ này.Tôicũng đã từng theo học Hàn sư phụ vài năm. Lão Nghĩa mù cứ can tôi đừngtheo Hàn sư phụ, vì học võ vào rồi thường hay rước vạ vào thân.
Tôi vốn không tin, chẳng ngờ đúng là xảy ra chuyện thật. Số là chớmđông năm đó, tôi đi ngang qua công viên Địa Đàn, gặp một thằng khùngcùng bọn du côn đang chặn đường trêu chọc hai cô gái, nghe kể bố mẹthằng này là cán bộ cấp cao. Thời Cách mạng đại văn hóa, nó bị kích động mạnh nên giờ đầu óc không được bình thường, dựa vào tấm giấy chứng nhận tâm thần của bệnh viện, nó huênh hoang rằng cho dù có cầm dao đâm chếtngười cũng chẳng ai làm gì được, nên thường ngày chỉ chuyên phá phách,thêm vào đấy thằng này lại có bọn choai choai đầu đường xó chợ theo làmđàn em, không việc gì mà bọn chúng không dám làm. Lần này, nó trêu chọccon gái nhà lành, trong đó có một cô lại là ban học của tôi ngày trước,tôi liền tiến đến can ngăn, thằng khùng không nói một lời, rút dao ranhằm thẳng tôi đâm tới, tôi ra tay không mạnh cũng không nhẹ, rút ngaychiếc khóa xe quất hai phát vào đầu thằng khùng, nó đổ xuống đất khôngkịp kêu lên một tiếng, máu chảy ào ào như vỡ ống nước, lũ đàn em đầnthối mặt, rồi hét lên ầm ĩ "Giết người rồi! Giết người rồi!", sau đó bỏchạy toán loạn.
Lúc này, tôi biết mình đã gây ra vạ lớn, liền chạy một mạch đến nhàlão Nghĩa mù để lánh nạn vài hôm. Căn nhà của lão vốn ẩm thấp, giữa banngày cũng tranh sáng tranh tối, tôi đẩy cửa bước vào, thấy lão Nghĩa mùđang đắp chăn nằm trên giường, phía dưới chăn lòi ra một chiếc đuôi,không rõ là đuôi sói hay đuôi hồ ly, tôi hoảng quá quay đầu chạy bổ rabên ngoài.
3
Chạy ra đến cổng tôi ngã nhào, va cả đầu vào lu nước sứt miếng da,sau này để lại vết sẹo trên trán. Vừa lúc đó, lão Nghĩa mù từ ngoài đivào. Lão Nghĩa mù xương khớp không tốt nên rất sợ trời lạnh, mùa đôngthường đắp chăn lông thú, vật mà vừa rồi tôi nhìn thấy trong nhà là tấmchăn da thú của lão. Thấy tôi, lão Nghĩa mù hỏi: "Gì mà hoảng hốt thế,lại gây chuyện ở đâu rồi hả?"
Tôi kể lại chuyện đánh nhau ở công viên Địa Đàn cho lão nghe, có thể đã xảy ra án mạng rồi cũng nên.
Lão Nghĩa mù hốt hoảng: "Mạng người quan trọng, hơn nữa bố mẹ ngườita còn làm quan, mày mà rơi vào tay họ chẳng phải như đầu dê đặt trênthớt, mặc cho người ta muốn làm gì thì làm sao."
Tôi nói: "Họ muốn làm gì thì làm, cùng lắm là mất đầu chứ gì, mười tám năm nữa cháu vẫn là cháu."
Lão Nghĩa mù nói: "Không được hành động bốc đồng, mau thu dọn hànhlý, lên Nội Mông lánh tạm ít lâu, chỗ bố mày cứ để đấy ông lo."
Lúc đấy, tôi cứ chắc mẩm là đã đánh chết người nên nghe lời lão Nghĩa mù, đi tàu suốt đêm lên Đông Bắc vào nơi rừng xanh núi thẳm. Lão Nghĩamù có người anh em kết nghĩa, biệt danh là "Thổ địa gia", làm quản lýlâm trường ở huyện Hưng An, Nội Mông. Hai người là bạn chí cốt với nhau, tấm chăn lông thú của lão Nghĩa mù chính là do Thổ địa gia tặng. Gặptôi, ông cứ lôi vào hỏi chuyện tới tấp không cho đi đâu. Ít lâu sau,người nhà gửi điện báo gọi tôi quay về, ở nhà không có chuyện gì cả, tên khùng đó chưa chết, chỉ bị thương hai chỗ ở đầu. Hai cô gái kia sau đóđã đi trình báo, công an tiến hành điều tra, thì ra chứng nhận tâm thầncủa hắn là giả, chuyện bố mẹ hắn là cán bộ cách mạng cũng chỉ do hắn bịa ra. Nhưng tôi đã quen với cuộc sống tang bồng bên ngoài, muốn cùng Thổđịa gia đi đào vàng thêm một thời gian nữa, chờ khi nào phát tài thì sẽquay về.
Tổ tiên Thổ địa gia họ Sách, là Vương gia thời nhà Thanh, sau vì mang tội nên bị triều đình lưu đày xung quân ở biên cương, sinh sống bằngnghề săn bắt. Ông có cô cháu gái tên Sách Ni Nhi, tôi theo hai ông cháuhọ đi săn thỏ bắt hồ ly lấy da, men theo sông Hắc Long Giang để tìm mỏvàng. Nhưng Thổ địa gia tuổi đã cao, sức khỏe không còn dẻo dai nhưtrước đây, trải qua mùa đông dài lạnh lẽo, mùa xuân và mùa hè đến bấtchợt, chớp mắt đã sang thu, xem chừng cũng chẳng có thu hoạch gì, Thổđịa gia quay về Hưng An trước, tôi và Sách Ni Nhi mang mấy bộ da thúđánh được trước đó xuống chợ bán. Từ mùa xuân khi sông băng tan cho tớikhi tuyết dày bao phủ các dãy núi thì người ta họp ba phiên chợ cạnhdòng sông, đây là phiên chợ cuối cùng trong năm. Nơi này từ xưa vốn đãhoang vu ít người sinh sống, trước giải phóng những người đến chợ phiênthường là dân lâm trường, dân giang hồ, tàn binh bại tướng, ăn mày vàmột số người dân du mục. Vì nhu cầu mà tự lập ra chợ phiên, hàng giaodịch trong chợ thường là vàng đào được trong núi, nhân sâm, lộc nhung,da thú v.v... phong tục này được lưu lại tới ngày nay.
Sau khi bán được mấy tấm da thú cho một người dân du mục Mông Cổ,Sách Ni Nhi nói với tôi: "Anh theo ông cháu em lăn lộn vất vả trong núimột thời gian rồi, hôm nay phải ăn một bữa thật ngon."
Tôi thấy trong chợ cũng có vài quán ăn tương đối tốt, trước cửa còntreo biển hiệu hình đèn lồng. Vùng Đông Bắc rất để ý đến biển đèn lồng.Ngoài cửa tiệm cùng lắm là viết tên mặt hàng, không có giá cả cũng không nói rõ quán bán những món gì, nhưng chỉ cần xem biển đèn lồng là biếttất cả. Nếu phân loại theo màu sắc thì màu vàng là quán chay, màu xanhlà quán người Đạo Hồi, nếu treo một đèn lồng là quán bình dân, trên cóvẽ vòng tròn là quán bánh bao, có hình hoa là quán bán màn thầu, bánhbao, phía dưới có tua rua là quán bán mì, quán treo hai đèn lồng thì cao cấp hơn, có thể tổ chức tiệc tùng, treo bốn đèn lồng là cao cấp nhất.Chưa thấy ai treo ba biển đèn lồng bao giờ, vì phát âm của nó nghe nhưlừa đảo khách hàng nên kiêng. Mặc dù những chuyện này tôi đã được nghelão Nghĩa mù kể nhưng chưa đến ăn bao giờ nên cũng chẳng biết món nàongon, đành để Sách Ni Nhi tự quyết định.
Sách Ni Nhi dẫn tôi vào một cái quán gần đó, quán có bán món cá hầm,loại cá tầm được bắt từ sông Hắc Long Giang lên, dù cách chế biến đơngiản nhưng giữ lại được hương vị thơm và tươi ngon của cá. Lần đầu tiênđược ăn món cá ngon như vậy, tôi bỗng thèm uống vài ly, liền gọi nửa cân rượu hoa quả rừng. Đang ăn thì có hai thực khách nữa bước vào quán, họcũng gọi món cá hầm, vừa ăn vừa hỏi thăm chủ quán đường tới Lão Câu. Chủ quán lộ vẻ kinh ngạc: "Lão Câu[2]? Hai người tới đó làm gì? Đi đào mộà?"
">
Truyện Ma Câm: Ma Khóc Dưới Hồ Tiên Đôn
