Những bệnh nhân trẻ tuổi tiêu thụ nhiều thịt đỏ và thịt đỏ chế biến sẵn có mức chất chuyển hóa có hại cao hơn trong ruột, thường thấy ở những bệnh nhân lớn tuổi.

Các nghiên cứu trước đây cũng đã liên kết những thay đổi ở hệ vi sinh vật do chế độ ăn theo kiểu phương Tây (nhiều thịt đỏ và thịt đỏ chế biến sẵn) với nguy cơ ung thư đại tràng tăng cao. Điều này có thể một phần là do tổn thương hàng rào ruột và sự phát triển ở niêm mạc ruột có thể xảy ra khi tiêu thụ quá nhiều.

Đồ uống có đường, ngọt

Nghiên cứu của Cleveland Clinic cũng xác định rằng việc tiêu thụ đồ uống có đường là một yếu tố nguy cơ gây ung thư đại tràng sớm và các nghiên cứu khác cũng xác nhận mối liên hệ này.

Một nghiên cứu năm 2020 trên tạp chí Gut đã phân tích 96.000 phụ nữ và phát hiện ra rằng những phụ nữ uống hai hoặc nhiều đồ uống có đường mỗi ngày có nguy cơ mắc ung thư đại tràng sớm cao gấp đôi so với những phụ nữ uống hai hoặc ít hơn mỗi ngày.

Thực phẩm siêu chế biến

Một nghiên cứu năm 2023 phát hiện ra rằng việc tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến làm tăng nguy cơ phát triển các tiền chất gây ung thư đại tràng, chẳng hạn như polyp, khối u và tổn thương. Ví dụ về thực phẩm siêu chế biến bao gồm thịt chế biến, đồ uống có đường, bữa ăn đông lạnh, kẹo, rượu…

Theo một nghiên cứu năm 2023, bạn càng uống nhiều thì nguy cơ mắc ung thư đại tràng sớm càng cao. Nghiên cứu phát hiện ra rằng uống một đến hai, ba đến bốn hoặc hơn năm ly rượu mỗi tuần làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng lần lượt là 7%, 14% và 27% so với những người không uống rượu.

Thực phẩm có thể làm giảm nguy cơ ung thư đại tràng

Ăn chế độ ăn giàu dinh dưỡng và ít chế biến có thể giúp giảm nguy cơ ung thư đại tràng. Một số loại thực phẩm cụ thể có liên quan đến việc giảm nguy cơ này.

Ngũ cốc nguyên hạt

Ăn thực phẩm giàu chất xơ giúp ruột kết khỏe mạnh hơn. Chất xơ hỗ trợ hệ vi sinh đường ruột và giúp loại bỏ nhanh các chất gây ung thư ra khỏi cơ thể. Chất xơ có trong trái cây, rau, các loại đậu, trong đó chất xơ từ ngũ cốc nguyên hạt có thể đặc biệt có lợi.

Các nghiên cứu cho thấy các vi chất dinh dưỡng có trong ngũ cốc nguyên hạt có thể giúp giảm viêm và trung hòa các gốc tự do, các phân tử không ổn định có thể gây tổn thương tế bào và làm tăng nguy cơ ung thư.

Các loại hạt

Các loại hạt chứa các hợp chất liên quan đến việc giảm nhiều dạng ung thư. Trong các nghiên cứu đánh giá việc tiêu thụ các loại hạt và ung thư đại tràng, điều này dường như liên quan đến hàm lượng chất chống oxy hóa cao trong các loại hạt, cũng như các loại hạt giúp tăng cường hệ vi sinh.

Sữa chua

Nhiều nghiên cứu đã xác định mối liên hệ nghịch đảo giữa việc tiêu thụ sữa và ung thư đại tràng. Giả thuyết là canxi có thể liên kết với axit mật có hại và giảm thiểu tác động của axit béo có thể gây hại cho đại tràng.

Cá hồi

Một nghiên cứu năm 2021 của Harvard phát hiện ra rằng việc tiêu thụ nhiều vitamin D hơn từ chế độ ăn uống có liên quan đến nguy cơ ung thư đại tràng thấp hơn ở những người dưới 50 tuổi. Cá, đặc biệt là cá hồi đánh bắt hoang dã, có hàm lượng vitamin D cao, cũng như sữa, nấm và trứng.

Dầu ô liu nguyên chất

Dầu ô liu có hàm lượng polyphenol cao, hợp chất có liên quan đến việc giảm viêm, cải thiện vi sinh vật trong ruột và ngăn ngừa nhiều loại ung thư, bao gồm cả ung thư ruột kết.

Cách khác giảm nguy cơ ung thư đại tràng

Ngoài chế độ ăn uống, nghiên cứu cho thấy còn có những cách khác để bạn có thể giảm nguy cơ ung thư ruột kết khởi phát sớm. Cụ thể bao gồm không hút thuốc, tập thể dục thường xuyên, duy trì lượng đường trong máu khỏe mạnh, duy trì cân nặng khỏe mạnh...

Năm 2024, khoảng 150.000 người Mỹ được chẩn đoán mắc ung thư đại tràng. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ, đây là loại ung thư được chẩn đoán nhiều thứ tư tại quốc gia này và là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do ung thư.

Nhiều nghiên cứu mới cho thấy, ngày nay ngày có nhiều có người trẻ được chẩn đoán mắc ung thư đại tràng với tỷ lệ đáng báo động.

Theo đó, ung thư đại tràng là nguyên nhân gây tử vong do ung thư hàng đầu ở nam giới dưới 50 tuổi và đứng thứ 2 sau ung thư vú đối với phụ nữ trong cùng nhóm tuổi. Ngược lại, số lượng chẩn đoán ở những người trên 60 tuổi đã giảm trong những năm gần đây.

Theo Today, các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng chế độ ăn uống có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc phát triển ung thư đại tràng sớm.

Sau đây là một số loại thực phẩm cần tránh để giảm nguy cơ mắc ung thư đại tràng, những loại thực phẩm nên ăn thay thế và những cách khác để giữ cho đường ruột của bạn khỏe mạnh trong nhiều năm tới.

Những loại thực phẩm nào không tốt cho ung thư đại tràng?

Hạn chế một số loại thực phẩm nhất định có thể là bước quan trọng đầu tiên để giảm nguy cơ này.

Thịt đỏ, đặc biệt là thịt chế biến sẵn

Nhiều nghiên cứu đã liên kết việc tiêu thụ thịt đỏ và thịt đỏ chế biến sẵn với ung thư đại tràng và một nghiên cứu mới từ Cleveland Clinic bổ sung thêm bằng chứng.

Nghiên cứu phát hiện ra rằng các chất chuyển hóa (các chất mà cơ thể sản xuất khi phân hủy thức ăn) từ các loại thịt này, cũng như những thay đổi ở hệ vi sinh vật sau khi ăn chúng, có thể làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng ở những người dưới 60 tuổi.

Những bệnh nhân trẻ tuổi tiêu thụ nhiều thịt đỏ và thịt đỏ chế biến sẵn có mức chất chuyển hóa có hại cao hơn trong ruột, thường thấy ở những bệnh nhân lớn tuổi.

Các nghiên cứu trước đây cũng đã liên kết những thay đổi ở hệ vi sinh vật do chế độ ăn theo kiểu phương Tây (nhiều thịt đỏ và thịt đỏ chế biến sẵn) với nguy cơ ung thư đại tràng tăng cao. Điều này có thể một phần là do tổn thương hàng rào ruột và sự phát triển ở niêm mạc ruột có thể xảy ra khi tiêu thụ quá nhiều.

Đồ uống có đường, ngọt

Nghiên cứu của Cleveland Clinic cũng xác định rằng việc tiêu thụ đồ uống có đường là một yếu tố nguy cơ gây ung thư đại tràng sớm và các nghiên cứu khác cũng xác nhận mối liên hệ này.

Một nghiên cứu năm 2020 trên tạp chí Gut đã phân tích 96.000 phụ nữ và phát hiện ra rằng những phụ nữ uống hai hoặc nhiều đồ uống có đường mỗi ngày có nguy cơ mắc ung thư đại tràng sớm cao gấp đôi so với những phụ nữ uống hai hoặc ít hơn mỗi ngày.

Thực phẩm siêu chế biến

Một nghiên cứu năm 2023 phát hiện ra rằng việc tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến làm tăng nguy cơ phát triển các tiền chất gây ung thư đại tràng, chẳng hạn như polyp, khối u và tổn thương. Ví dụ về thực phẩm siêu chế biến bao gồm thịt chế biến, đồ uống có đường, bữa ăn đông lạnh, kẹo, rượu…

Theo một nghiên cứu năm 2023, bạn càng uống nhiều thì nguy cơ mắc ung thư đại tràng sớm càng cao. Nghiên cứu phát hiện ra rằng uống một đến hai, ba đến bốn hoặc hơn năm ly rượu mỗi tuần làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng lần lượt là 7%, 14% và 27% so với những người không uống rượu.

Thực phẩm có thể làm giảm nguy cơ ung thư đại tràng

Ăn chế độ ăn giàu dinh dưỡng và ít chế biến có thể giúp giảm nguy cơ ung thư đại tràng. Một số loại thực phẩm cụ thể có liên quan đến việc giảm nguy cơ này.

Ngũ cốc nguyên hạt

Ăn thực phẩm giàu chất xơ giúp ruột kết khỏe mạnh hơn. Chất xơ hỗ trợ hệ vi sinh đường ruột và giúp loại bỏ nhanh các chất gây ung thư ra khỏi cơ thể. Chất xơ có trong trái cây, rau, các loại đậu, trong đó chất xơ từ ngũ cốc nguyên hạt có thể đặc biệt có lợi.

Các nghiên cứu cho thấy các vi chất dinh dưỡng có trong ngũ cốc nguyên hạt có thể giúp giảm viêm và trung hòa các gốc tự do, các phân tử không ổn định có thể gây tổn thương tế bào và làm tăng nguy cơ ung thư.

Các loại hạt

Các loại hạt chứa các hợp chất liên quan đến việc giảm nhiều dạng ung thư. Trong các nghiên cứu đánh giá việc tiêu thụ các loại hạt và ung thư đại tràng, điều này dường như liên quan đến hàm lượng chất chống oxy hóa cao trong các loại hạt, cũng như các loại hạt giúp tăng cường hệ vi sinh.

Sữa chua

Nhiều nghiên cứu đã xác định mối liên hệ nghịch đảo giữa việc tiêu thụ sữa và ung thư đại tràng. Giả thuyết là canxi có thể liên kết với axit mật có hại và giảm thiểu tác động của axit béo có thể gây hại cho đại tràng.

Cá hồi

Một nghiên cứu năm 2021 của Harvard phát hiện ra rằng việc tiêu thụ nhiều vitamin D hơn từ chế độ ăn uống có liên quan đến nguy cơ ung thư đại tràng thấp hơn ở những người dưới 50 tuổi. Cá, đặc biệt là cá hồi đánh bắt hoang dã, có hàm lượng vitamin D cao, cũng như sữa, nấm và trứng.

Dầu ô liu nguyên chất

Dầu ô liu có hàm lượng polyphenol cao, hợp chất có liên quan đến việc giảm viêm, cải thiện vi sinh vật trong ruột và ngăn ngừa nhiều loại ung thư, bao gồm cả ung thư ruột kết.

Cách khác giảm nguy cơ ung thư đại tràng

Ngoài chế độ ăn uống, nghiên cứu cho thấy còn có những cách khác để bạn có thể giảm nguy cơ ung thư ruột kết khởi phát sớm. Cụ thể bao gồm không hút thuốc, tập thể dục thường xuyên, duy trì lượng đường trong máu khỏe mạnh, duy trì cân nặng khỏe mạnh...

Bên cạnh đó, nhiều bệnh nhân nhập viện khi bệnh đã di căn với các triệu chứng như liệt (do tổn thương di căn cột sống hay di căn não), khó thở (di căn phổi)… Khi đó việc điều trị chỉ còn mang tính chất kéo dài thời gian sống thêm và đảm bảo chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Những người có nguy cơ cao mắc ung thư dạ dày gồm:

- Tuổi: Theo bác sĩ Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) hầu hết các trường hợp ung thư dạ dày gặp ở người cao tuổi. Ví dụ ở Mỹ, theo thống kê của Hiệp hội ung thư quốc gia, 60% số bệnh nhân được chẩn đoán ung thư dạ dày ≥ 65 tuổi. Hay ở Nhật Bản, từ năm 2015, tất cả người từ 50 tuổi trở lên đều được khuyến cáo nội soi dạ dày kiểm tra mỗi 2 đến 3 năm. Ở Việt Nam gần đây ung thư dạ dày có xu hướng trẻ hóa, nhiều bệnh nhân được phát hiện bệnh ở lứa tuổi trẻ hơn.

- Giới: Theo thống kê của GLOBOCAN năm 2020 ở Việt Nam, tỷ lệ mắc ung thư dạ dày ở nam cao hơn so với ở nữ khoảng 2 lần.

- Những người có người thân mắc ung thư dạ dày: Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra những người có bố mẹ hoặc anh chị em ruột mắc ung thư dạ dày có nguy cơ bị ung thư dạ dày gấp 2-10 lần những người không có người thân mắc bệnh. 

- Những người có yếu tố nguy cơ như nhiễm H. pylori, ăn chế độ ăn nhiều muối hoặc thực phẩm có chứa hợp chất nitroso hoặc người bị béo phì, hút thuốc lá, viêm dạ dày mạn tính, đều tăng nguy cơ mắc ung thư dạ dày.

Nếu được phát hiện sớm và được điều trị đúng cách thì nhiều trường hợp được chữa khỏi hoàn toàn. Nếu không được phát hiện kịp thời, bệnh đã ở giai đoạn muộn thì người bệnh sẽ không còn khả năng chữa khỏi hoàn toàn.

Nhiều bệnh nhân ung thư dạ dày thậm chí nhập viện khi đã có biến chứng như chảy máu dạ dày, thủng dạ dày, hẹp môn vị, viêm phúc mạc. Đây đều là các biến chứng nguy hiểm, có thể gây tử vong. 

Bên cạnh đó, nhiều bệnh nhân nhập viện khi bệnh đã di căn với các triệu chứng như liệt (do tổn thương di căn cột sống hay di căn não), khó thở (di căn phổi)… Khi đó việc điều trị chỉ còn mang tính chất kéo dài thời gian sống thêm và đảm bảo chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Những người có nguy cơ cao mắc ung thư dạ dày gồm:

- Tuổi: Theo bác sĩ Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) hầu hết các trường hợp ung thư dạ dày gặp ở người cao tuổi. Ví dụ ở Mỹ, theo thống kê của Hiệp hội ung thư quốc gia, 60% số bệnh nhân được chẩn đoán ung thư dạ dày ≥ 65 tuổi. Hay ở Nhật Bản, từ năm 2015, tất cả người từ 50 tuổi trở lên đều được khuyến cáo nội soi dạ dày kiểm tra mỗi 2 đến 3 năm. Ở Việt Nam gần đây ung thư dạ dày có xu hướng trẻ hóa, nhiều bệnh nhân được phát hiện bệnh ở lứa tuổi trẻ hơn.

- Giới: Theo thống kê của GLOBOCAN năm 2020 ở Việt Nam, tỷ lệ mắc ung thư dạ dày ở nam cao hơn so với ở nữ khoảng 2 lần.

- Những người có người thân mắc ung thư dạ dày: Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra những người có bố mẹ hoặc anh chị em ruột mắc ung thư dạ dày có nguy cơ bị ung thư dạ dày gấp 2-10 lần những người không có người thân mắc bệnh. 

- Những người có yếu tố nguy cơ như nhiễm H. pylori, ăn chế độ ăn nhiều muối hoặc thực phẩm có chứa hợp chất nitroso hoặc người bị béo phì, hút thuốc lá, viêm dạ dày mạn tính, đều tăng nguy cơ mắc ung thư dạ dày.

Tại Việt Nam, theo thống kê của Globocan 2020, có 6.248 ca ung thư tuyến tiền liệt mắc mới, xếp thứ 8 trong các loại ung thư tại Việt nam

Ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn đầu thường không biểu hiện rõ ràng. Đa phần người bệnh được phát hiện bệnh tình cờ.

Có 2 lý do làm cho người bệnh phải đi khám bệnh:

- Rối loạn tiểu tiện.

- Các dấu hiệu về u lan tỏa hoặc đã có di căn.

Các triệu chứng tiết niệu thường gặp là:

- Đái khó, tia đái nhỏ.

- Đái nhiều lần mức độ khác nhau, tùy theo sự kích thích, cảm giác đái không hết do có nước tiểu dư trong bàng quang.

- Đái không tự chủ.

- Bí đái cấp.

PGS Phương cho biết, điều trị ung thư tuyến tiền liệt là một chiến lược tổng thể phối hợp đa mô thức bao gồm các biện pháp điều trị đặc hiệu tại chỗ hoặc toàn thân và các biện pháp chăm sóc giảm nhẹ. Các phương pháp điều trị gồm:

- Phẫu thuật: Có phẫu thuật mở, nội soi, cắt lạnh.

- Nội tiết (cắt bỏ tinh hoàn bằng phẫu thuật hoặc bằng thuốc).

- Hóa chất

- Xạ trị (xạ chiếu ngoài, xạ áp sát).

- Cấy hạt phóng xạ

Tùy  theo phân độ nguy cơ và tình trạng bệnh nhân cụ thể, điều kiện cơ sở vật chất của bệnh viện mà áp dụng một hoặc phối hợp các phương pháp trên.

PGS Phương thông tin thêm, ung thư tuyến tiền liệt là loại bệnh ung thư có thể sàng lọc phát hiện sớm. Việc chẩn đoán sớm bệnh ung thư tuyến tiền liệt là phương pháp tốt nhất giúp tăng cơ hội điều trị thành công và nâng cao chất lượng sống cho người bệnh.

Nên tiến hành khám và xét nghiệm ở nam giới trên 50 tuổi hoặc trên 45 tuổi nếu có tiền sử gia đình ung thư tuyến tiền liệt. Đi sàng lọc, bác sĩ sẽ thăm khám trực tràng, siêu âm tuyến tiền liệt và làm xét nghiệm PSA toàn phần…. Chỉ định sinh thiết tuyến tiền liệt khi cần thiết theo chỉ định bác sĩ chuyên khoa.

PGS.TS Phạm Cẩm Phương, Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và ung bướu (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, ung thư tuyến tiền liệt là một trong những loại ung thư thường gặp nhất ở nam giới trên 50 tuổi.

Hiện nay tuy chưa biết rõ nguyên nhân chính xác gây bệnh nhưng với số tử vong lên đến 31.620 ca tại Mỹ ước tính (2021), đã cảnh báo mọi người quan tâm tới căn bệnh này hơn.

Tại Việt Nam, theo thống kê của Globocan 2020, có 6.248 ca ung thư tuyến tiền liệt mắc mới, xếp thứ 8 trong các loại ung thư tại Việt nam

Ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn đầu thường không biểu hiện rõ ràng. Đa phần người bệnh được phát hiện bệnh tình cờ.

Có 2 lý do làm cho người bệnh phải đi khám bệnh:

- Rối loạn tiểu tiện.

- Các dấu hiệu về u lan tỏa hoặc đã có di căn.

Các triệu chứng tiết niệu thường gặp là:

- Đái khó, tia đái nhỏ.

- Đái nhiều lần mức độ khác nhau, tùy theo sự kích thích, cảm giác đái không hết do có nước tiểu dư trong bàng quang.

- Đái không tự chủ.

- Bí đái cấp.

PGS Phương cho biết, điều trị ung thư tuyến tiền liệt là một chiến lược tổng thể phối hợp đa mô thức bao gồm các biện pháp điều trị đặc hiệu tại chỗ hoặc toàn thân và các biện pháp chăm sóc giảm nhẹ. Các phương pháp điều trị gồm:

- Phẫu thuật: Có phẫu thuật mở, nội soi, cắt lạnh.

- Nội tiết (cắt bỏ tinh hoàn bằng phẫu thuật hoặc bằng thuốc).

- Hóa chất

- Xạ trị (xạ chiếu ngoài, xạ áp sát).

- Cấy hạt phóng xạ

Tùy  theo phân độ nguy cơ và tình trạng bệnh nhân cụ thể, điều kiện cơ sở vật chất của bệnh viện mà áp dụng một hoặc phối hợp các phương pháp trên.

PGS Phương thông tin thêm, ung thư tuyến tiền liệt là loại bệnh ung thư có thể sàng lọc phát hiện sớm. Việc chẩn đoán sớm bệnh ung thư tuyến tiền liệt là phương pháp tốt nhất giúp tăng cơ hội điều trị thành công và nâng cao chất lượng sống cho người bệnh.

Nên tiến hành khám và xét nghiệm ở nam giới trên 50 tuổi hoặc trên 45 tuổi nếu có tiền sử gia đình ung thư tuyến tiền liệt. Đi sàng lọc, bác sĩ sẽ thăm khám trực tràng, siêu âm tuyến tiền liệt và làm xét nghiệm PSA toàn phần…. Chỉ định sinh thiết tuyến tiền liệt khi cần thiết theo chỉ định bác sĩ chuyên khoa.