Nhận định, soi kèo Dabba Al

Một số tác phẩm dự thi Giải sách Quốc gia 2024. Ảnh: Đức Huy.

Từ 400 tác phẩm xuất sắc được hơn 51 đơn vị xuất bản gửi dự thi, Hội đồng sơ khảo đã lọc ra 64 cuốn sách hay để đưa vào đề cử Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 7. Số ấn phẩm dự thi năm nay đa dạng về chủ đề và hình thức. Các tác giả đã chạm đến nhiều vấn đề thời sự được đông đảo bạn đọc quan tâm.

Điều này phản ánh thị trường sách Việt Nam đang ngày càng năng động hơn, độc giả trong nước cũng có khả năng tiếp cận những tác phẩm chất lượng cao.

Những làn gió mới

Giải Sách Quốc gia lần thứ VII đã chứng kiến sự tăng mạnh về số lượng và chất lượng tác phẩm. Ngoài ra, những ấn phẩm dự thi còn phản ánh đa dạng các vấn đề thời sự, từ chuyển đổi số, cách mạng công nghiệp 4.0 đến các chủ đề văn hóa, lịch sử, và giải trí.

GS.TSKH Vũ Hoàng Linh - Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội - cho biết: “Số lượng sách và nhà xuất bản tham gia giải năm nay tăng đáng kể. Riêng ở Tiểu ban sách Khoa học Tự nhiên và Công nghệ, các sách được giải cao vẫn chủ yếu tập trung vào lĩnh vực y dược, nhưng cũng xuất hiện nhiều tác phẩm nổi bật trong các lĩnh vực công nghệ, đặc biệt là chuyển đổi số, cách mạng công nghiệp 4.0. Các ban đã làm việc rất nghiêm túc, khách quan để đưa ra những đánh giá chính xác”.

Hơn hết, có những tác phẩm mang tính học thuật cao, phục vụ đối tượng chuyên gia và nghiên cứu sâu, nhưng cũng không ít sách phổ biến kiến thức, đáp ứng nhu cầu của đông đảo bạn đọc. Sự đa dạng này cho thấy một xu hướng tích cực trong ngành xuất bản: sự cân bằng giữa giá trị chuyên môn và tính đại chúng.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Đại biểu Quốc hội - tại cuộc họp Hội đồng chung khảo Giải thưởng Sách Quốc gia 2024. Ảnh: Việt Linh.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Đại biểu Quốc hội, nhấn mạnh: “Việc các ấn phẩm dự thi tăng lên cả về chất lượng lẫn số lượng cho thấy Giải thưởng Sách Quốc gia đã trở thành một thương hiệu uy tín. Sự phát triển này khẳng định vai trò của giải thưởng trong việc định hướng văn hóa đọc. Thúc đẩy sự lan tỏa của một giải thưởng hấp dẫn như này là bước tiến quan trọng để phát triển xã hội tri thức, nơi tri thức trở thành sức mạnh cho sự phát triển đất nước”.

Một điểm sáng đặc biệt trong mùa giải năm nay là sự xuất hiện ngày càng nhiều của các tác giả trẻ. Họ mang đến góc nhìn mới mẻ và sáng tạo, không chỉ bó hẹp trong các vấn đề đương đại mà còn mở rộng ra các chủ đề lịch sử, văn hóa thời kỳ trước. Qua mùa giải năm nay, những tác giả này khẳng định mình trong việc định hình xu hướng xuất bản tương lai.

Hành trình đi tìm giải thưởng cao nhất

Số lượng và chất lượng của các tác phẩm dự thi tăng lên, đồng nghĩa với việc các tiểu ban sẽ phải làm việc nhiều hơn để tìm thấy tác phẩm xuất sắc. Hành trình tìm kiếm những cuốn sách xứng đáng với giải A chưa bao giờ là con đường dễ đi.

"Năm nay, số lượng sách gần tương đương năm ngoái, nhưng những tác phẩm thật sự xuất sắc ở lĩnh vực sách thiếu nhi lại không nhiều. Chúng tôi phải tổ chức đọc chéo, thảo luận nhiều lần để đảm bảo sự đồng thuận khi đánh giá. Điều đáng tiếc là ở mảng thiếu nhi năm nay, chúng tôi không tìm được tác phẩm nào xứng đáng đạt giải A, dù có sự xuất hiện của một số cách làm sách mới và những vấn đề thú vị được đặt ra", Nhà thơ Hữu Việt - Trưởng ban Sách Thiếu nhi - chia sẻ về quá trình làm việc của tiểu ban mình.

Sự thận trọng trong việc phân loại và đánh giá là yêu cầu bắt buộc, đặc biệt khi các tác phẩm dự thi ngày càng đa dạng. Ở mảng sách Khoa học Xã hội và Nhân văn, số lượng đầu sách được nhận là 74, với khối lượng hàng nghìn trang cần đọc và phân tích.

PGS.TS Trần Đức Cường - Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam - cho biết: "Chúng tôi phân sách theo chuyên ngành từng thành viên, sau đó đọc chéo và trao đổi kỹ lưỡng. Có những cuốn được đọc đến ba lần để đảm bảo đánh giá công bằng. Quá trình này đòi hỏi sự thẳng thắn và rõ ràng trong các cuộc họp chung khảo. Điều đó giúp đảm bảo tính chính xác và minh bạch khi lựa chọn các giải thưởng".

Hội đồng chung khảo làm việc và báo cáo với ban tổ chức. Ảnh: Việt Linh.

Điểm nổi bật năm nay là sự phong phú về thể loại và cách tiếp cận trong các tác phẩm dự thi. Ở mảng sách thiếu nhi, các tác giả mới đã để lại ấn tượng sâu sắc. Trong khi đó, ở lĩnh vực Khoa học Xã hội và Nhân văn, những bộ sách đồ sộ như các tác phẩm nhiều tập với hàng nghìn trang đã được đánh giá cao nhờ giá trị học thuật và sự công phu trong nghiên cứu.

Hành trình tìm kiếm tác phẩm xuất sắc luôn đầy thách thức, các thành viên Hội đồng lại coi đây là cơ hội để tiếp nhận nhiều tri thức và góc nhìn mới. Đồng thời, qua mỗi năm, Giải Sách Quốc gia tiếp tục khẳng định vai trò trong việc tìm ra những cuốn sách hay và thúc đẩy ngành xuất bản Việt Nam phát triển.

Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Tri Thức - Znews

Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Tri Thức - Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: books@znews.vn. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.

Trân trọng.

Một điều quan trọng khác, Quang cho rằng, những công ty, startup lớn sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh không nhỏ. Do vậy, nhân sự cần thực tế hơn, thay vì mộng mơ, màu hồng. Bởi lẽ, không phải cứ điểm GPA cao, trường đại học danh tiếng sẽ đưa bạn đến vị trí việc làm tốt.

Theo Quang, rất nhiều ứng viên dù không tốt nghiệp các trường top đầu như Ivy League nhưng những trải nghiệm, dự án cá nhân và kinh nghiệm nghiên cứu trước đó đã thuyết phục được nhà tuyển dụng.

“Quả thực, kinh nghiệm thực chiến còn quan trọng hơn cả GPA. Du học sinh cần trang bị càng nhiều kinh nghiệm thực tiễn càng tốt. Thậm chí, đó có thể là những công việc không đem lại thu nhập, nhưng những giá trị tích lũy được sẽ là hành trang quan trọng giúp họ có thể chinh chiến ở bất kỳ 'mặt trận' nào”.

Không bỏ cuộc

Tương tự, kinh nghiệm thực chiến cũng là yếu tố quan trọng để các nhà tuyển dụng để mắt tới hồ sơ ứng tuyển của Kiều An Huy (sinh năm 2000). Huy đã bắt đầu công việc kỹ sư phần mềm mảng bảo mật tại Meta từ tháng 6 vừa qua.

Trước đó, ngay từ năm thứ nhất, Huy đã đặt mục tiêu sẽ thực tập ở các công ty lớn như Google, Facebook. Kiều Huy đã nộp đơn ứng tuyển các vị trí thực tập dành cho học sinh năm nhất như Google STEP Internship và Facebook University Internship.

Hè năm thứ nhất, Huy quyết định về Việt Nam thực tập tại một công ty startup, thực tập ở FPT vào mùa hè năm thứ hai. Cậu nộp đơn đến hơn 200 công ty, nhận hơn 50 cuộc phỏng vấn cho hè năm thứ ba và cuối cùng nhận được lời mời thực tập của công ty Equinix ở thung lũng Silicone. Quá trình này, với Huy là “dài nhất mà em từng trải qua”.

Việc từng thực tập ở Mỹ trên hồ sơ cũng giống một tấm vé ưu tiên khi Huy bắt đầu nộp đơn xin việc sau khi tốt nghiệp.

"Tỉ lệ được nhận phỏng vấn của em tăng cao đột biến và hồ sơ của em đã thu hút được sự chú ý của các nhà tuyển dụng ở những công ty lớn” - Huy chia sẻ.

Mùa thu 2021, Huy từng nhận được lời mời phỏng vấn từ Google, SnapChat, Robinhood...

Hồi tháng 3, Huy cùng lúc nhận được thư thông báo trúng tuyển vào làm kỹ sư phần mềm của Meta, Microsoft và Oracle khi đang là sinh viên năm cuối ngành Khoa học máy tính Trường Wooster (Mỹ).

Sau hơn 3 năm tìm cơ hội thực tập và việc làm, Huy rút ra 5 bài học. Đó là: Phải luôn định vị được bản thân; Không bao giờ bỏ cuộc; Không bao giờ được chủ quan; Đôi khi một cánh cửa đóng lại là để ta được đi qua một cánh cửa tươi sáng hơn; Thành công không phải ngày một ngày hai mà là một quá trình.

Chia sẻ kinh nghiệm với những bạn trong ngành kĩ thuật nói chung và ngành công nghệ nói riêng muốn tìm cơ hội ở các công ty công nghệ lớn, Huy cho biết đương nhiên, kĩ năng chuyên môn là nhân tố chính yếu.

“Điểm cộng là việc bạn tích cực tìm kiếm thực tập hoặc dành thời gian xây dựng một dự án công nghệ nào đó trong những kì nghỉ. Bên cạnh đó, kĩ năng giao tiếp là chìa khoá để chúng ta có thể mở ra cánh cửa thành công. Các công ty đều cần tuyển một người đa kỹ năng chứ không tuyển một thần đồng lập trình nhưng không thể giao tiếp bình thường với bất cứ ai”.

Kỹ sư trẻ ở TikTok và kinh nghiệm vươn tới những 'gã khổng lồ'

Từng tập sự ở nhiều công ty, tập đoàn lớn như Microsoft, Goldman Sachs, Sea Group,… sau đó trở thành kỹ sư phần mềm tại TikTok, Hiếu cho rằng, có nhiều điều cần phải chuẩn bị ngay từ năm nhất đại học nếu muốn vươn tới những “gã khổng lồ”.

Vẻ đẹp Huế. Ảnh: Lê Huy Hoàng Hải.

Tập ký Trước nhà có cây hoàng mai của nhà báo Minh Tự mở then dẫn người đọc ghé vào cõi Huế ấy.

Bước vào cõi Huế

Nhà báo Minh Tự mở ra cõi Huế bằng một nét phác thanh nhã tựa những bức cổ họa thanh bình của bậc ẩn tu: gốc hoàng mai trước ngôi nhà thâm trầm cổ kính. Gốc hoàng mai là điểm nhấn trong những khu vườn xứ Huế, còn khu vườn, theo tác giả, là “nơi trú ngụ của tâm hồn Huế”.

Việt Nam có nhiều cố đô, nhưng dấu vết của những khu vườn cổ gần như không còn mấy, chỉ còn những “công viên”, vốn là dấu vết của quá trình Tây hóa theo lối hiện đại. “Vườn” khác với công viên, vườn mang dấu ấn cá nhân của người chủ, là nơi người chủ và những người thợ vườn biểu hiện góc bình yên nhất của tâm hồn.

Tác giả viết: “Vua chúa chơi vườn, thường dân cũng chơi vườn. Các vị tu sĩ cũng hành đạo bằng thú chơi thanh tao đó, làm nên loại hình vườn chùa nằm khắp thành phố. Còn có một kiểu nhà vườn khác nữa, đó là từ đường của các dòng họ, tôn nghiêm và mực thước. Lăng tẩm của các vị vua Nguyễn chẳng phải là những khu vườn Huế đó sao? Mỗi lăng là một kiểu vườn, mà lăng Minh Mạng và Tự Đức là hai tác phẩm nhà vườn Huế đạt đến tuyệt mỹ.”

Những khu vườn Huế qua trang viết của Minh Tự dễ gợi đến triết lý ẩn đằng sau những khu vườn Islam. Triết gia hiện đại người Pháp Alain de botton đã viết rằng đối với người Islam, vườn là nơi trú ngụ của linh hồn, là thiên đường nơi trần thế: “Khu vườn trở thành một ngôi nhà hoàn hảo cho những thú vui còn sót lại giữa thế gian rối bời; đó là nơi chúng ta có thể chỉnh trang để chiêm ngưỡng những hòn đảo của cái đẹp ngay khi chúng ta nhận ra và buồn bã chèo lái giữa bể khổ”.

Tác giả Minh Tự cũng tìm thấy triết lý này ở những người chủ vườn xứ Huế, nhưng vườn Huế không phải là sự mô phỏng thiên đường như những khu vườn Islam mà là sự hiện thực hóa thú vui điền viên dân dẫn bình yên trong những câu thơ cổ của bậc chí sĩ.

Từ vẻ đẹp điền viên của những khu vườn Huế, với gốc mai già, với ngôi nhà rường… nhà báo Minh Tự gợi lên nhiều câu hỏi lớn về dáng dấp của cố đô. Viết về những vẻ đẹp cổ xưa còn sót lại giữa làn sóng đô thị hóa, để trân trọng, để hiểu chân giá trị của một đô thị di sản. Giá trị của một đô thị di sản không nằm ở những tòa nhà cao tầng hay thu nhập bình quân trên đầu người, mà là vẻ thanh bình thư nhàn được tạo tác bởi các bậc trí giá. Trong bầu không khí ấy là những con người tỉ mẩn thương từng ngọn cỏ cành cây, là lãng đãng hồn thơ, là những cuộc đàm luận thư tịch…

Sách Trước nhà có cây hoàng mai. Ảnh: NXB Phụ nữ Việt Nam.

Thú ẩm thực, thú điền viên của người Huế

Ai tới Huế cũng khen giá thành rẻ mà ngon, nhưng người ta cũng không quên chặc lưỡi chê Huế nghèo. Nhưng nhà báo Minh Tự gợi một góc nhìn khác về xứ Huế. Dân Huế không nghèo, dân Huế chỉ đề cao thú chơi, tức là trong sự chơi ấy, tiền bạc trở nên không quan trọng.

Khu vườn Huế đẹp dường ấy, đáng quý hơn những tòa nhà chọc trời có thể mang lại lợi nhuận trăm tỉ. Thôn làng Huế đẹp dường ấy, có vẻ như còn “đắt giá” hơn những khu đô thị hiện đại.

Xứ Huế không ăn để lấy no, không ăn thật nhanh, dân xứ Huế coi “ăn” là một thú chơi. Món bánh, bát bún, miếng mè xửng, bát chè sen…rẻ đến thế, nhưng cũng làm tinh xảo hết mực.

Nhà báo Minh Tự cho biết “trong kho tàng ẩm thực Việt có khoảng 1.700 món thì Huế chiếm đến 1.300 món, hiện còn lưu truyền trong dân gian 700 món”. Dẫu là món bình dân hay món ăn cung đình, người Huế cũng rất cầu kỳ trong các quy tắc kết hợp để đạt đến cảnh giới cao nhất của vị giác.

Đâu chỉ có thú ẩm thực hay thú điền viên, người Huế lấy chơi làm nghiệp của mình. Có những nghệ nhân vẽ tranh bằng mũi kim thêu. Có những người thợ chơi với nghề đan nón. Có người thợ vườn, có người thợ sửa nhà rường, có người sưu tầm tiền cổ.. Và có những bậc trí giả chơi với sách, với thơ… Nếu nói dân Huế “nghèo”, mà “nghèo” theo lối đó thì bao nhiêu người giàu ở xứ khác cũng không sánh nổi. Bởi vì, theo đuổi một thú chơi mà chẳng bận tâm đến tiền tài danh vọng, chính là lẽ sống của những người giàu: giàu cảm xúc, giàu tinh thần, giàu trí tuệ.

Người dân cõi Huế vẫn giữ được hồn cốt ấy, dẫu cho trải qua bao biến thiên của lịch sử. Bom đạn có thể tàn phá các di tích, nhưng hồn cốt Huế vẫn vậy, vẫn mỉm cười như gốc hoàng mai vào độ ra hoa kiêu sa không suy chuyển khí chất. Đó là khí chất cao quý của nước Việt Á Đông khi xưa còn sót lại, và hiện lên sống động trong từng trang viết của nhà báo Minh Tự: chân thực, thuần phác mà thanh nhã.

Cuốn sách không nuối tiếc “vang bóng một thời”, thông qua những ghi chép của nhà báo Minh Tự, cái đẹp cổ xưa vẫn hiện diện và đồng tồn ở thế giới hiện đại, và trở thành cõi bình yên lui về sau những chộn rộn của đời người.

Bài viết của nhà văn Hà Thủy Nguyên, được gửi từ email "ha...hn@gmail.com"