Làm thế nào để 'hack não', giảm căng thẳng và tập trung hơn nhờ uống trà?

Nhiều người trong chúng ta không thể sống thiếu cà phê,àmthếnàođểhacknãogiảmcăngthẳngvàtậptrunghơnnhờuốngtràđổi lịch âm sang dương chính xác là caffeine. Bạn đang căng thẳng trong công việc, hoặc có deadline nhưng đã quá mệt mỏi để có thể làm bất cứ điều gì? Caffeine sẽ là công cụ đáng tin cậy để vực dậy tinh thần, sự tỉnh táo để tiếp tục chiến đấu.

Nhưng có một khả năng, sau khi uống một cốc cà phê đặc hay nước tăng lực chứa nhiều caffeine, nhiều người bắt đầu cảm thấy bồn chồn, căng thẳng và bứt rứt. Họ có thể thực sự tỉnh táo, nhưng tác dụng phụ của caffeine còn khiến cơn căng thẳng và lo lắng tệ hơn cả trước khi uống.

Đó là cái giá mà chúng ta phải chấp nhận khi sử dụng caffeine. Chất kích thích này có thể dựng chúng ta dậy và mang lại một số lợi ích sức khỏe dài hạn, thậm chí có thể giảm thiểu ảnh hưởng của chứng căng thẳng mạn tính. Nhưng caffeine cũng làm tăng sản xuất hooc-môn gây căng thẳng, tăng huyết áp, hoặc làm trầm trọng thêm những cơn căng thẳng cấp tính.

Hiệu lực của những tác dụng phụ này thay đổi theo từng cá nhân, theo James O'Keefe, một chuyên gia tim mạch đã thực hiện nhiều nghiên cứu trên caffeine. Tuy nhiên, những người ít uống cà phê hoặc các thức uống chứa caffeine thường là đối tượng bị ảnh hưởng nhiều nhất.

Đối với những người này, có một cách để có được lợi ích từ caffeine - sự tỉnh táo thể giúp họ vượt qua tình huống căng thẳng hoặc “hack não” để giải quyết khối lượng công việc khổng lồ - mà không phải chịu đựng tác dụng phụ của nó: Trà.

Tưởng chừng đơn giản nhưng thực sự thì không, đó là việc chọn ra đúng loại trà phù hợp với bạn. Có một số loại trà, nhờ vào hàm lượng cân bằng của các hợp chất trong đó, có thể giảm phản ứng phụ của caffeine và tăng cường tác động tích cực của nó.

Một số loại trà còn có thể đem đến cho người uống cảm giác “say” hay nói một cách khác là hưng cảm. Không giống như bất kỳ một loại chất kích thích nào khác, cảm giác “say” của trà là không thể bắt chước. Nó rất đặc trưng và lành mạnh, không khiến bạn đánh trống ngực hay hoảng loạn.

“Say” trà dường như là một trạng thái tập trung và bình tĩnh đến cực điểm, mà không phải ai cũng đạt đến được.

Tất cả các loại trà đều có một nguồn gốc chung: cây chè, với tên khoa học là Camellia sinensis. Trà được chia thành nhiều loại, có màu sắc khác nhau, hương vị và các tính chất riêng biệt. Đó chỉ là vì lá chè đã được thu hoạch, chế biến và bảo quản theo những phương pháp khác nhau.

Nhưng tất cả chúng đều có một điểm chung, là chứa một axit amin có tên gọi L-Theanine, mặc dù hàm lượng có thể khác nhau theo từng loại. Được các nhà khoa học Nhật Bản xác định lần đầu tiên vào năm 1949, L-Theanine là một hợp chất hiếm. Ít nhất là trong kho kiến thức hiện tại của nhân loại, nó chỉ được tìm thấy trong chè và một loại nấm bí ẩn.

Trong những năm gần đây, đã có rất nhiều quảng cáo về lợi ích sức khỏe tiềm năng của L-Theanine. Một số người tin rằng nó có nhiều tác dụng, từ việc ngăn ngừa bệnh Alzheimer cho tới tăng hiệu quả của các loại thuốc ung thư. Vì vậy mà L-Theanine cũng được đưa vào thành phần chính của nhiều loại thực phẩm bổ sung như một cách dĩ nhiên.

Mặc dù vậy, hầu hết các hiệu ứng của L-Theanine vẫn còn mơ hồ. Gần như mọi tác dụng được quảng cáo của nó đều đòi hỏi nhiều nghiên cứu sâu hơn nữa mới có thể khẳng định.

Nhưng chúng ta biết một điều về L-Theanine, với sự chắc chắn tương đối, O'Keefe nói. Từ nghiên cứu này đến nghiên cứu khác, nó đã chứng tỏ khả năng "hạ nồng độ hooc-môn cortisol, làm giảm cảm giác lo lắng và căng thẳng”. L-Theanine có thể cứu bạn khỏi cơn căng thẳng mà không gây ra buồn ngủ.

Trong khi các nhà khoa học vẫn tiếp tục chỉ tác dụng của L-Theanine đối với sự tỉnh táo của chính bạn, có một số nghiên cứu cho thấy L-Theanine kết hợp với caffeine sẽ tăng cường được những ảnh hưởng tích cực lên sự tỉnh táo và nhận thức của bạn.

Cùng một lúc, L-Theanine có vẻ sẽ làm giảm hiệu ứng của caffeine làm tăng mức độ hoóc môn căng thẳng và huyết áp. Nhờ vậy, uống trà sẽ khắc chế được nhược điểm của uống cà phê.

Một số người tin rằng lượng L-Theanine trong trà, từ 1 đến 2% trọng lượng của lá, đủ để đạt tới những lợi ích của nó. Ở mức độ này, ít nhất là bạn không cần uống một lượng trà nhiều tới ngớ ngẩn.

Tuy nhiên, theo Keiko Unno, một nhà nghiên cứu L-Theanine hàng đầu tại Đại học Shizuoka, trà có thể tạo ra các hiệu ứng chống stress, ngay cả khi dùng ở liều thấp. Hơn thế nữa, ở Á Đông, cái nôi của văn hóa uống trà, nhiều người nói rằng họ có thể tĩnh tâm lại ngay cả khi mới pha trà bằng nước nóng hoặc cầm một tách trà bốc hơi trên tay.

"Sự có mặt của hương thơm và bầu không khí văn hóa xung quanh việc uống trà có thể liên quan đến cảm giác thoải mái", Mustafa al'Ai, giáo sư y khoa tại Trường đại học Minnesota, người nghiên cứu về caffein giải thích về hiện tượng này.

"Sự kết hợp của theanine với caffeine làm cho trà trở thành một loại nước giải khát duy nhất giúp thúc đẩy sự tập trung tinh thần, tăng năng lượng, giảm căng thẳng và cảm giác căng thẳng xuất phát từ suy nghĩ chủ quan”, O'Keefe cho biết. Thậm chí, chẳng có một loại thuốc nào của bác sĩ có thể tạo ra những hiệu ứng giống như trà.

"Chúng ta không có một loại nào trong kho vũ khí thuốc theo toa có thể thực hiện được việc đó", O'Keefe nhấn mạnh.

Chỉ có một vấn đề: Con người sáng tạo ra một số lượng đáng kinh ngạc các loại trà khác nhau: 1.500 loại và mỗi loại lại có một tỷ lệ hàm lượng caffeine-L-Theanine khác nhau, O'Keefe nói. Chúng ta không biết tỷ lệ nào là sự cân bằng tối ưu để đạt được sự minh mẫn nhất mà không gây căng thẳng.

Có một khả năng lớn, tỷ lệ này còn nó có thể thay đổi từ người này sang người khác, dựa trên độ nhạy cảm của mỗi người với caffeine và L-Theanine. Nhưng nhìn chung, các nghiên cứu tập trung vào các loại trà có hàm lượng caffeine thấp và theanine cao, cho thấy chúng có thể là sự lựa chọn tốt nhất.

Thật không may là hầu hết các loại trà được tiêu thụ trên thế giới ngày nay là chè đen. Những loại này có hàm lượng caffeine cao và mức L-Theanine thấp. Điều này có nghĩa là nếu bạn muốn giảm căng thẳng tốt nhất, bạn phải tìm ra được loại trà hiếm thấy. Đó là loại không phải dễ dàng mua trong siêu thị hay với được từ hộp ngay trên bàn làm việc.

Một cách cụ thể hơn, bạn phải uống trà xanh thay vì trà đen. Bởi trà xanh có hàm lượng L-Theanine cao và cũng thấp caffeine.

Mặc dù vậy, ngay cả trà xanh cũng có nhiều loại. Loại trà xanh nhiều L-Theanine nhất là từ những cây chè được giữ trong bóng râm ít nhất 20 ngày trước khi lá của chúng được thu hoạch. Những lá trà xanh này cũng có nhiều caffeine hơn so với trà xanh thường, nhưng vẫn ít hơn hầu hết các loại trà đen.

Lá trà xanh trồng theo kỹ thuật này đắt hơn, nhưng vẫn dễ tìm thấy: Gyokuro và tencha, hai loại được sử dụng để làm matcha, khá phổ biến ở Mỹ. Matcha là một loại trà đặc biệt tốt cho sức khỏe và sự tập trung và bình tĩnh. Bởi với matcha, bạn sẽ tiêu thụ toàn bộ bột trà được nghiền ra, thay vì chỉ có hàm lượng caffeine và L-Theanine được hòa tan từ lá ra nước như các loại trà khác.

Nhiều người say mê uống trà thường xuyên báo cáo rằng họ có thể đạt được một trạng thái gọi là “cha qi” (trà khí), tương tự như cảm giác hưng phấn của các loại chất kích thích. Đó là khi họ uống matcha hoặc các loại trà có hàm lượng L-Theanine cao.

Nhưng bạn sẽ không đạt được trạng thái hưng cảm này trừ khi bạn thực sự đi tìm nó. Các chuyên gia về trà cũng không thể tiết lộ bạn phải uống bao nhiêu trà, hoặc bạn phải làm như thế nào để hưng cảm được. Các nhà nghiên cứu và bác sĩ dường như không nghiên cứu hiện tượng này bao giờ.

Nói chung, chúng ta đang nói về một cái gì đó rất khó thực hiện. Vì vậy, hưng cảm với trà không phải là một trải nghiệm giá rẻ, đặc biệt là đối với một người ngoại đạo. Chỉ có người đam mê trà mới cố gắng đạt được trạng thái đó.

Bây giờ, điều bạn nên quan tâm chỉ là mua một loại trà có hàm lượng L-Theanine cao, khi đó bạn nên thận trọng. Có vô số các sản phẩm trà trên thị trường, và cơn sốt matcha đã dẫn tới một dòng trà xanh rẻ hơn, được dán nhãn là matcha, nhưng chứa ít L-Theanine.

May mắn thay, cũng có những hướng dẫn giúp bạn tìm ra loại matcha tốt. Thông thường, bạn nên chọn loại trà có nguồn gốc từ Nhật Bản. Kiểm tra màu xanh đậm đà và nhãn dán có nói trà được trồng trong bóng râm hay không. Cuối cùng, giá thành cũng là một tiêu chí để chọn lựa, gần như bạn không thể có một món hời với hiệu quả tốt được.

Ngoài mattcha, bạn còn có thể phải thử nhiều loại trà có hàm lượng cao L-Theanine hơn nữa, cho đến khi tìm thấy loại phù hợp với mình.

Các loại trà hàm lượng cao L-Theanine không phải là một liều thuốc nhanh và dễ kiếm cho cơn căng thẳng của bạn. Đây là một khoản đầu tư nghiêm túc và việc tìm kiếm đúng đối tượng cho đúng người có thể mất một khoảng thời gian và công sức nhất định.

Trà cũng chỉ cung cấp một liều cứu trợ tạm thời. Nhưng đối với những trường hợp khi bạn đang trong cơn căng thẳng - phải đối mặt với deadline hoặc một nhiệm vụ khó khăn trong vài giờ - trà sẽ là công cụ tuyệt vời nhất có thể.

Và trà, chắc chắn như O'Keefe đã chỉ ra, sẽ "an toàn và lành mạnh hơn nhiều cách truyền thống khác mà chúng ta vẫn hay sử dụng để đương đầu với căng thẳng, chẳng hạn như rượu, thuốc lá, thuốc opioid hay benzodiazepine ...".

Theo GenK