Theo bác sĩ chuyên khoa 1 Nguyễn Quang Khải, Khoa Vật lý trị liệu - Phục hồi chức năng, Bệnh viện Nhân dân Gia Định (TP.HCM), đối với người béo phì, việc tập luyện thể lực đơn thuần có hiệu quả giảm cân rất khiêm tốn, chỉ giảm được từ 1-3 kg trong vòng 6 tháng. Thực tế, không có hình thái tập luyện đơn độc nào mang đến sự khác biệt vượt trội so với giảm cânbằng chế độ dinh dưỡng.

Tuy nhiên, bác sĩ Khải cũng chỉ ra giảm cân bằng chế độ dinh dưỡng khó tránh việc bị giảm mô cơ, thiếu cơ, giảm vận động chức năng, giảm chất lượng cuộc sống, đặc biệt ở người cao tuổi và phụ nữ mãn kinh. Do đó, cần kết hợp dinh dưỡng phù hợp và tập luyện thể lực. 

Tập luyện ở người béo phì khó hay dễ? 

Theo bác sĩ Nguyễn Quang Khải, các tổ chức và hiệp hội đã đưa ra con số khuyến cáo rất cụ thể về việc vận động. Cụ thể, người bình thường cần duy trì sức khoẻ nên vận động 150 phút/tuần với cường độ vận động trung bình. Trong khi đó, người béo phì phải vận động với cường độ trung bình từ 60-90 phút/ngày. Đây là con số rất lớn với người bệnh béo phì.

Vì thế, bác sĩ Khải cho rằng không tạo áp lực cho người béo phì mà nên chỉ ra các lợi ích của việc tập luyện như: giữ được mô cơ, kiểm soát đường huyết, mỡ máu, cải thiện chức năng tim phổi, giấc ngủ ngon và tâm lý thoải mái hơn.

Để tính toán lượng calo tiêu hao mỗi ngày, người bệnh có thể sử dụng các ứng dụng trên thiết bị điện tử hoặc tính thủ công. Các bác sĩ cũng sẽ đánh giá nền tảng của từng người bệnh như thể trạng, bệnh lý nền, chế độ dinh dưỡng để lên kế hoạch cho tập luyện.

Theo bác sĩ Khải, tuỳ mục tiêu của người bệnh béo phì là giữ mô cơ, cải thiện cơ lực hay đốt cháy năng lượng, bác sĩ sẽ ưu tiên các bài tập phù hợp, dung nạp tốt nhất. Nếu để giữ mô cơ và cải thiện cơ lực, người béo phì sẽ tập kháng lực các nhóm cơ chính tứ chi. Nếu mục tiêu là đốt cháy năng lượng, người tập sẽ ưu tiên các bài sử dụng nhóm cơ lớn trong cơ thể vận động nhịp nhàng, đều đặn.

Tuy nhiên, cần phải bảo vệ khớp khi vận động ở những người béo phì. Thay vì chạy bộ nên khuyến cáo người bệnh đi bộ nhanh, thay việc đi lên đi xuống cầu thang bằng cách đạp xe.

“Y văn chỉ ra rằng, nếu tập luyện liên tục trong 30 phút, hiệu quả sẽ tương đương tập luyện 3 lần 10 phút. Điều này rất có giá trị vì người béo phì tập luyện 10 phút/lần sẽ dễ dung nạp hơn. Ngoài ra, nên đa dạng hóa các dạng bài tập, một số loại hình tương đương với đi bộ như hút bụi, làm việc nhà, xem YouTube để tập yoga, thái cực quyền”, bác sĩ Khải nói.

Thực tế trong lâm sàng, các bác sĩ thường sử dụng mô hình 3C khi tiếp cận và định hướng vận động cho bệnh nhân béo phì. Trong đó, "Commitment and Consistency" được hiểu là người bệnh phải tập luyện và cố gắng duy trì như một thói quen; "Counting every move" nghĩa là đếm hết các cử động trong ngày của người bệnh; "Continue to reach your goal" - người bệnh cứ vận động mỗi ngày để từ từ tiến đến mục tiêu.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh nếu thiếu sự phối hợp toàn diện trong điều trị, người bệnh béo phì khó có thể tránh vòng luẩn quẩn: giảm cân rồi lại bị tăng cân trở lại. 

Chia sẻ tại toạ đàm về dinh dưỡng cho phụ nữ mang thai và sau sinh vừa diễn ra tại Hà Nội, PGS.TS Đinh Duy Ánh, Giám đốc BV Phụ sản Hà Nội nêu thực trạng đáng báo động về tình trạng các bà bầu tự ý bổ sung sắt, canxi, thuốc bổ.

Uống thừa có thể gây suy gan

PGS Ánh cho biết, từ xưa đến nay, giai đoạn mang bầu đều chia làm 3 giai đoạn, theo từng quý và giai đoạn sau sinh. Ở mỗi giai đoạn của thai kỳ sẽ có những nhu cầu dinh dưỡng khác nhau.

“Thực tế, hàng ngày chúng tôi nhìn thấy rất nhiều đơn thuốc của BS kê cho thai phụ không đạt yêu cầu khi cả 3 quý mang thai và sau sinh đều kê uống mỗi ngày 1 viên sắt, 1 viên canxi, 1 viên thuốc bổ tổng hợp. Việc bổ sung như nhau ở mọi giai đoạn là không đúng, không khoa học”, PGS Ánh nói.

PGS.TS Đinh Duy Ánh (phải). Ảnh: T.Hạnh

BS dẫn chứng thêm, từng có sản phụ uống đơn thuốc dài nửa trang giấy. Bổ sung thừa như vậy không chỉ khiến mẹ bị suy gan, tiêu hoá, táo bón, căng thẳng thần kinh, mệt mỏi mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến thai nhi.

Theo BS Ánh, trong giai đoạn đầu, khi mới hình thành bào thai, cần nhất axit folic để phát triển não bộ do lúc này bào thai mới như cái mầm, sau đó to dần như con nòng nọc và đến 12 tuần mới có đủ xương, thân mình.

Giai đoạn 2, nhu cầu sắt và can xi tăng dần, nhưng chưa cần nhiều như giai đoạn cuối. 3 tháng cuối là thời điểm quan trọng để thai phát triển xương, giai đoạn này trẻ có thể tăng 700-1kg/tháng. Đến giai đoạn sau sinh, mẹ cũng cần rất nhiều canxi vì vi chất này dễ mất qua sữa mẹ.

BS Ánh khuyến cáo, phụ nữ mang thai cần đi khám thai định kỳ để được sử dụng thuốc, vitamin bổ sung phù hợp. Phải xem nhu cầu cơ thể ra sao, có người phải uống 2 viên/ngày mới đủ.

Đặc biệt lưu ý dinh dưỡng 3 tuần đầu

BS Nguyễn Hoàng Anh, nguyên giảng viên ĐH Y Hà Nội cho biết, có khoảng 85% phụ nữ bị ốm nghén, xuất phát từ việc cơ thể người mẹ tạo ra phản ứng khi nhận diện thấy một vật lạ. Có người nghén ít, nghén nhiều, có người nôn tới rách thực quản, chảy máu dạ dày, phải truyền dịch.

Trong giai đoạn ốm nghén, do bị nôn nhiều nên nhiều bà bầu ăn ít hoặc chỉ ăn những thứ mình thích, nên nguy cơ thiếu dinh dưỡng càng lớn.

BS Hoàng Anh đặc biệt lưu ý giai đoạn 3 tuần đầu hình thành thai nhi. Ảnh: T.Hạnh

“Tuy nhiên việc cứ cố ép các bà bầu ăn 2-3 quả trứng ngỗng/ngày để con thông minh hoặc ép kiêng khem thứ này, thứ khác là nhận thức hết sức sai lầm, gây áp lực cho người phụ nữ khi mang thai”, BS Hoàng Anh chia sẻ.

Kể lại câu chuyện của bản thân, BS Hoàng Anh cho biết khi vừa sinh con đầu lòng, cơ thể rất mệt và đói nhưng chờ mãi không thấy chồng mang cơm đến, hỏi ra mới biết phải đợi đi mua cá chép để nấu cháo.

Theo BS Hoàng Anh, những tháng đầu mang thai là khoảng thời gian rất nhạy cảm, hình thành cấu trúc bào thai nên dinh dưỡng đủ vô cùng quan trọng, đặc biệt là trong 3-4 tuần đầu.

Ống thần kinh thai nhi là nền tảng cốt lõi để phát triển thành hệ thần kinh hoàn thiện sau này, gồm não bộ, hộp sọ, tủy sống và xương sống. Ống thần kinh bắt đầu hình thành từ ngày thứ 18 và đến 21- 28 sẽ khép kín hoàn toàn. Nếu thiếu axit folic trong giai đoạn này, ống thần kinh sẽ không khép kín, gây dị tật cho thai nhi.

Thực tế, khi người mẹ thấy chậm kinh thì thai đã được 14 ngày, do đó cần bổ sung kịp thời axit folic để giúp ngăn ngừa các dị tật ống thần kinh khiến trẻ kém phát triển.

Ngoài uống axit folic, nước cam cũng là loại thực phẩm chứa rất nhiều loại vitamin này nhưng không nhiều thai phụ biết.

Cũng theo BS Hoàng Anh, việc thiếu hụt dinh dưỡng có thể khiến người mẹ dễ mắc trầm cảm sau sinh hơn.

Cụ thể, việc ép phụ nữ sau sinh phải ăn kiêng có thể khiến cơ thể thiếu magie, selen, vitamin B6, B1... khiến cơ thể mệt mỏi, dễ stress.

Mẹ bầu có nên dùng son không?

Các loại mỹ phẩm đều được khuyến cáo là nên hạn chế sử dụng với mẹ bầu bởi các chất độc hại trong đó có thể gây ảnh hưởng đến thai nhi.