Trung Quốc đã quyết định tăng tuổi nghỉ hưu lên tối đa 5 năm trong bối cảnh đất nước đang phải vật lộn với các thách thức về kinh tế và áp lực ngày càng tăng từ tình trạng dân số già hóa.

Cụ thể, tuổi nghỉ hưu của nam giới sẽ tăng từ 60 lên 63 tuổi và của nhân viên văn phòng nữ từ 55 lên 58 tuổi theo quyết định của Ủy ban Thường vụ Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc, cơ quan lập pháp cao nhất của đất nước. Quy định mới sẽ có hiệu lực vào ngày 1/1/2025.

Trong khi đó, sự gia tăng lớn nhất ảnh hưởng đến lao động chân tay nữ, những người trước đây có thể nghỉ hưu ở tuổi 50 nhưng giờ đây sẽ phải đợi đến khi họ 55 tuổi.

Tuổi nghỉ hưu cũ của Trung Quốc thấp hơn nhiều so với hầu hết các nền kinh tế phát triển. Ở Nhật Bản, mọi người có thể bắt đầu nhận lương hưu ở tuổi 65, trong khi ở Hàn Quốc, tuổi nghỉ hưu là 63.

Trung Quốc đã cân nhắc việc tăng tuổi nghỉ hưu trong nhiều năm và hiện tại các chính quyền địa phương phải đối mặt với nguy cơ thâm hụt ngân sách lương hưu. Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc đã cảnh báo rằng theo xu hướng hiện tại, hệ thống lương hưu sẽ có thể cạn kiệt vào năm 2035.

Việc để mọi người làm thêm vài năm sẽ giảm bớt áp lực cho hệ thống lương hưu bằng cách trì hoãn việc chi trả trong khi những người lao động lớn tuổi sẽ đóng tiền vào hệ thống lâu hơn.

Động thái này cũng có thể giúp ích cho nền kinh tế bằng cách chống lại tác động của tình trạng lực lượng lao động đang giảm sút.

Theo số liệu điều tra dân số mới nhất của Trung Quốc, số người trong độ tuổi lao động - những người từ 16 đến 59 tuổi - đã giảm 40 triệu chỉ sau hơn một thập niên, xuống còn 879 triệu vào năm 2020.

Tỷ lệ sinh thấp cũng có nghĩa là dân số chung đang giảm. Theo dự đoán của Liên hợp quốc, dân số Trung Quốc dự kiến sẽ giảm xuống còn 1,3 tỷ vào năm 2050 và có thể giảm xuống dưới 800 triệu vào năm 2100.

Vào tháng 7, các quan chức cấp cao tại một cuộc họp chính sách kinh tế quan trọng đã đề xuất nâng dần tuổi nghỉ hưu và phát triển "nền kinh tế bạc" để tạo ra nhiều việc làm hơn cho người cao tuổi.

Mo Rong, giám đốc Học viện Lao động và An sinh xã hội Trung Quốc cho rằng quyết định này là "lựa chọn tất yếu" sẽ giúp đất nước "thích nghi với chuẩn mực dân số mới".

Tuy nhiên, nó cũng dẫn tới những tranh luận trên mạng xã hội. Một số ý kiến cho rằng Trung Quốc vẫn đang có tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên cao, nên điều đó có nghĩa là người trẻ không tìm được việc còn người già thì không thể nghỉ hưu.

Những năm qua, chính phủ Trung Quốc và các chính quyền địa phương đã áp dụng một loạt chính sách nhằm đối phó tình trạng già hóa dân số. Tuy nhiên, giới chuyên gia nhận định, những chính sách này khó có thể tạo ra hiệu quả ngay lập tức. 

Những năm qua, chính phủ Trung Quốc và các chính quyền địa phương đã áp dụng một loạt chính sách nhằm đối phó tình trạng già hóa dân số. Tuy nhiên, giới chuyên gia nhận định, những chính sách này khó có thể tạo ra hiệu quả ngay lập tức.

Do vậy, Trung Quốc phải thích ứng với "tình trạng bình thường mới". Hơn nữa, Trung Quốc cũng không thể sao chép các giải pháp từ các quốc gia khác vì sự phát triển khu vực không đồng đều và những thách thức mà nước này phải đối mặt trong bối cảnh cải cách cơ cấu dân số.

"Tụi con không hề bước vào phòng riêng của cô dâu. Tụi con đã ra về rồi mà còn bị giữ lại, ai nấy cũng nhìn. Nếu tìm không có (tiền), cô chú phải xin lỗi", một trong hai người thợ lên tiếng.

Để chứng minh bản thân không lấy trộm tiền, cả hai đã đồng ý cho người thân của khách hàng lục soát vali đựng đồ nghề. Trong lúc đó, vì công việc cấm kỵ người khác bước chân qua đồ nghề, hai thợ trang điểm ra sức nhắc nhở nhưng những người lục soát không bận tâm.

Đáng chú ý, sau khi kiểm tra vali và phát hiện không có tiền bên trong, gia đình của khách hàng vẫn không để hai thợ trang điểm ra về mà liên tục lớn tiếng cãi vã. Đỉnh điểm, một người phụ nữ đã yêu cầu hai cô gái cởi quần áo để kiểm tra một lần nữa.

Bức xúc, cả hai lên tiếng, yêu cầu mời công an vào cuộc thì bị người phụ nữ này dọa tát vào miệng. Vì quá sợ hãi, hai cô gái mới khóc nức nở, đành cởi quần áo để người này lục soát cơ thể.

Sau đó, dù không chứng minh được thợ trang điểm trộm tiền, người phụ nữ vẫn tiếp tục kiểm tra vali và không lên tiếng xin lỗi. Một lát sau, chú rể và một số người khác mới có mặt, xin lỗi cả hai.

"Tụi con đã cố giải thích là suốt ngày nay cả hai chỉ ở bên cạnh cô dâu, không hề bước tới phòng riêng. Tụi con đã nhờ gọi cô dâu xuống làm chứng nhưng không ai gọi cả. Thử hỏi cô chú cảm thấy như thế nào khi con cháu của mình đi làm thức khuya, dậy sớm, nhịn đói tới bây giờ rồi bị gọi vào cởi đồ lục soát, đổ oan trộm cắp?", cô gái nói trong nước mắt.

Ngay sau đó, hai thợ trang điểm đã trình báo sự việc để cơ quan chức năng vào cuộc, xử lý.  Sự việc xảy ra đã khiến cư dân mạng phẫn nộ, đặc biệt là trong cộng đồng thợ trang điểm.

Không vào phòng riêng, không ăn dù được mời

Gia Bảo (24 tuổi, ngụ tại TPHCM), một thợ trang điểm có 2 năm theo nghề, vừa thấy bức xúc, vừa chạnh lòng khi theo dõi sự việc. Trong quá trình học nghề, thầy của Bảo luôn căn dặn học trò tuyệt đối không bước vào phòng riêng của gia chủ.

Khi trang điểm, thợ phải bố trí cho khách ngồi ở phòng bếp, trước bàn thờ gia tiên, hành lang hoặc phòng khách. Bởi khi gia chủ mất tài sản, họ rất dễ trở thành đối tượng bị nghi ngờ đầu tiên, như trong sự việc nói trên.

"Thậm chí, chúng tôi còn không được ngồi vào bàn ăn trong lễ cưới, dù gia đình có ngỏ lời mời. Tôi từng chứng kiến đồng nghiệp bị gia chủ trừ tiền công trang điểm vì tin lời mời mà ngồi vào bàn ăn. Ngoài ra, khi đi làm, ê-kíp phải có ít nhất 2 người để có thể hỗ trợ lẫn nhau khi có vấn đề xảy ra", Gia Bảo chia sẻ.

Cô gái cho hay để trở thành một thợ trang điểm chuyên nghiệp, họ phải học ít nhất 4 tháng, vào nghề thì thậm chí mất vài năm vì tay nghề chưa vững. Làm dịch vụ nên thợ trang điểm không chỉ cần rèn luyện kỹ năng thật giỏi, mà còn phải biết cách giao tiếp, thậm chí hạ mình để không phá hỏng ngày vui của khách.

Tiền công kiếm được chỉ đủ trang trải cuộc sống, Bảo bộc bạch, phải yêu nghề lắm mới có thể bám trụ, bởi nghề này rất vất vả. Đa phần, lễ cưới bắt đầu từ rất sớm nên họ phải làm việc từ 0h hoặc rạng sáng để kịp hoàn chỉnh diện mạo cho cô dâu.

"Có lần, cô dâu ngủ quên, chúng tôi gọi mãi không bắt máy. Thợ phải mang thùng đồ nghề rất nặng, đứng trước nhà chờ trong vô vọng lúc nửa đêm, cảm giác vừa sợ, vừa bất an. Không những vậy, trong lúc làm việc, chúng tôi còn hay bị người khác soi mói nhưng lại không thể lên tiếng, phản ứng", cô gái nói.

"Đó dường như là một thói quen, vì tôi luôn lo sợ rằng sẽ bỏ lỡ một tin tức quan trọng nào đó từ sếp hoặc đồng nghiệp của mình. Không thể buông điện thoại khiến tôi trở nên ám ảnh, sợ hãi và lúc nào cũng bất an nghĩ "một điều gì đó nguy hiểm sắp xảy ra", Thanh nói.

Phương Thanh cho hay cô đã làm việc hơn 2 năm tại một công ty truyền thông. Vì tính chất công việc, Thanh phải luôn cập nhật thông tin từ nhiều nguồn khác nhau để xử lý kịp thời.

Trước đây, cô từng bỏ lỡ một tin nhắn quan trọng của cấp trên, không xử lý kịp thời vấn đề phát sinh dẫn đến thiệt hại cho dự án. Từ đó, cô gái dần trở nên cảnh giác rồi mắc chứng "sợ tắt máy" lúc nào chẳng hay.

"Mỗi ngày, theo nguyên tắc chỉ làm việc 8 tiếng ở cơ quan nhưng thực tế tôi phải xử lý công việc từ 7h đến 23h mới thật sự có thể buông. Nhiều lúc, nỗi lo lắng, bất an canh cánh khiến tôi chợt tỉnh giấc lúc 2-3h sáng. Theo thói quen, cứ mở mắt là tôi chộp ngay lấy chiếc điện thoại, kiểm tra tin nhắn. Khi đang chạy xe, tôi lúc nào cũng có cảm giác điện thoại đang rung nên cứ phải liên tục sờ chạm, kiểm tra túi quần túi áo.

Thậm chí, đôi lúc không hiểu sao, trong giờ nghỉ tôi vẫn mở laptop, đăng nhập vào hệ thống của công ty không để làm gì. Lúc đó tôi mới bần thần khi nhận ra mình đã làm những thứ đó trong vô thức", Thanh bộc bạch.

Tâm lý và hành động bất thường này từng khiến cô gái rơi vào trầm cảm, hoang mang trong thời gian dài. Thanh bộc bạch, mỗi sáng thức dậy, nỗi lo lắng đã ập tới khiến cô thấy như đang ngộp thở, bức bối, nhiều lần phải tự vả vào mặt mình cho bừng tỉnh. Không ít lần, Thanh giật mình tỉnh giấc lúc nửa đêm rồi bật khóc, cảm giác quá bất an, áp lực.

Không những vậy, phải tiếp xúc với màn hình máy tính, điện thoại hầu như cả ngày, đôi mắt Thanh lúc nào cũng lờ đờ, mệt mỏi. Guồng quay công việc còn khiến cô thường để quá bữa, lỡ bữa... khiến cho các bệnh về tiêu hóa không hẹn mà cùng kéo tới.

Xấu hổ vì thông báo tin nhắn

Là một nhân viên văn phòng trong lĩnh vực F&B (hành chính nhân sự tổng hợp) hơn 1 năm, Vân Anh (23 tuổi) cho hay cô cũng mắc chứng "sợ kết nối" chỉ sau vài tháng đi làm.

"Tôi làm 8 tiếng/ngày, mỗi khi kết thúc ca làm thì phải báo cáo tiến độ công việc cho quản lý. Hôm nào chưa làm xong thì mặc định phải mang việc về nhà làm tiếp", Vân Anh nói.

Chỉ là nhân viên bình thường nhưng Vân Anh được thêm vào cả chục nhóm chat công việc. Hằng ngày, mỗi nhóm chat đều có rất nhiều thông báo chẳng hạn như chương trình khuyến mãi, cách khắc phục rủi ro khi khách hàng phàn nàn hoặc đơn giản là lời nhắc nhở đến một nhân viên nào đó.

"Nhiều lúc mệt mỏi, về nhà tưởng được nghỉ ngơi rồi nhưng tin nhắn công việc vẫn dồn dập. Tưởng tượng thử tắt điện thoại một ngày rồi mở lại, hậu quả hẳn khó đoán, theo hướng ảnh hưởng xấu đến công việc rất nhiều", cô gái thở dài.

Tiếp xúc với màn hình laptop, điện thoại nhiều giờ, nhiều ngày tháng liên tục, Vân Anh cũng phát hoảng khi đôi mắt cận 8 đi-ốp tiếp tục tệ hơn.

Phương Thanh thú nhận cô chẳng những không thể lơ điện thoại trong 1 giờ nên chuyện tắt máy, ngắt kết nối cả ngày càng không được xảy ra.

"Ba mẹ hỏi tôi sao chọn nghề gì mà lạ quá, không lúc nào rời điện thoại hết. Mỗi buổi đi chơi, bạn bè tôi đều châm chọc rằng "mỗi lần điện thoại Thanh hết pin, tắt nguồn, mở lên là y như rằng thông báo tin nhắn dội đến như… súng liên thanh". Điều đó khiến tôi cảm thấy rất ngại ngùng và dần trở nên xa cách với những người xung quanh", Thanh bộc bạch.

Đến lúc nhận ra sự nghiêm trọng của vấn đề, để thoát khỏi những ảnh hưởng tiêu cực từ chiếc điện thoại, cả hai cô gái cho hay đang cố giảm thời gian sử dụng laptop, điện thoại. Những buổi tối cuối tuần, các nữ nhân viên văn phòng quyết chuyển điện thoại sang chế độ máy bay hoặc nhờ người thân cất giữ giúp thiết bị để có thêm thời gian chăm sóc bản thân.

Theo trang CNBC, bài khảo sát với 8.500 người ở 11 quốc gia của Priority Pass cho thấy, cứ 3 người thì 1 người cảm thấy khó thoát khỏi cuộc sống hằng ngày kể cả đang trong kỳ nghỉ.

1/4 trong số họ kiểm tra điện thoại cứ sau 30 phút hoặc ít hơn, kể cả khi họ đi nghỉ mát, cao hơn 10% so với mức trung bình toàn cầu.

Phần lớn những người trả lời khảo sát cho hay họ phải đối mặt với áp lực thường xuyên phải kết nối. Trong đó, có đến 73% số người bày tỏ lo lắng về cảm giác thiếu vắng tin nhắn nếu họ không kiểm tra điện thoại liên tục.

Theo dữ liệu của công ty tư vấn Kepios, hơn một nửa người trên thế giới đang sử dụng mạng xã hội. Phần lớn, những người trưởng thành thường kiểm tra ít nhất một nền tảng mỗi ngày và điều này có thể gây nghiện.

Khoảng 51% Gen Z (những người ở độ tuổi 18-27) thừa nhận đã kiểm tra tin nhắn công việc ngay cả khi đi du lịch.

Dự luật mới cho phép thực tập sinh thay đổi chỗ làm trong cùng một lĩnh vực, sau tối đa 2 năm làm việc. Khoảng thời gian thay đổi sẽ tùy theo ngành.

Các tổ chức chịu trách nhiệm tiếp nhận lao động nước ngoài và giám sát người sử dụng lao động theo chương trình thực tập hiện tại sẽ được chuyển đổi thành các tổ chức giám sát và hỗ trợ theo dự luật mới.

Dự luật này nhằm bảo đảm an toàn cho người lao động nhập cư; đào tạo các kỹ năng được chỉ định theo chương trình hiện có nhằm cấp tư cách cư trú trung và dài hạn cho những người có kỹ năng; giải quyết tình trạng thiếu việc làm ở nước này.

Thời gian đào tạo theo dự luật mới là 3 năm. Những người vượt qua bài kiểm tra kỹ năng và bài kiểm tra trình độ tiếng Nhật sẽ có thể đạt tư cách lưu trú loại 1 theo chương trình kỹ năng được chỉ định. Điều này cho phép họ có thị thực làm việc tại Nhật Bản trong tối đa 5 năm.

Những người lao động nước ngoài có tay nghề cao, đạt được tư cách lưu trú loại 2, sẽ được phép sống ở Nhật Bản vĩnh viễn và đón gia đình sang đoàn tụ.

Bộ trưởng Tư pháp Ryuji Koizumi cho hay: "Chúng tôi muốn người lao động nước ngoài ở lại Nhật Bản lâu hơn và sử dụng kỹ năng tay nghề cao để đóng góp cho đất nước".

Ngoài ra, để bảo vệ người lao động nước ngoài, dự luật mới còn yêu cầu tăng cường hình phạt đối với tội khuyến khích người nước ngoài làm việc bất hợp pháp. Cụ thể, người thực hiện hành vi này có thể bị phạt tù tới 5 năm hoặc phạt tiền lên tới 5 triệu yên.

Chính phủ sẽ trình dự thảo trong phiên họp quốc hội để sửa đổi các luật liên quan. Dự luật mới dự kiến sẽ được thực hiện sớm nhất vào năm 2027.

Những người nước ngoài đã và đang theo chương trình thực tập sinh hiện tại vẫn được ở lại Nhật Bản cho đến khi hoàn thành chương trình thực tập 3 năm, ngay cả sau khi hệ thống mới được triển khai.

Theo số liệu được Bộ Lao động Nhật Bản công bố ngày 26/1, số lượng lao động nước ngoài ở nước này vào tháng 10/2023 là gần 2,05 triệu, tăng 12,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, lao động Việt Nam là nhóm đông nhất, chiếm hơn 25% (518.364 người).

Tổng số người nước ngoài sở hữu visa (thị thực) diện cư trú cùng gia đình vào tháng 6/2023 là khoảng 245.000, gấp đôi so với một thập kỷ trước đó.