Loại cây mọc dại góc vườn được mệnh danh ‘vua’ thảo dược

Tôi được biết lá xương sông có tác dụng chữa bệnh. Tuy nhiên, hằng ngày, tôi chỉ dùng lá này làm các món ăn. Chuyên gia tư vấn giúp tôi nên sử dụng loại lá này như thế nào là tốt nhất cho sức khỏe? Xin cảm ơn! (Lệ Hà - Gia Lâm, Hà Nội).

Lương y Bùi Đắc Sáng - Hội Đông y Hà Nội tư vấn:

Lá xương sông là vị thuốc tốt trong y học dân gian. Cây mọc cao khoảng 1m. Cây có hiệu quả đối với các bệnh lý đường hô hấp, ho hen, viêm họng, phong tê thấp. Bộ phận dùng nhiều nhất là lá và thân cây, bạn có thể phơi khô dùng dần.

Trong 100g lá xương sông có 82,5g nước, 2g protein, 1,3g đường, 2,9g chất xơ, canxi, sắt, phốt pho, vitamin B1, B2, C. Lá còn chứa nhiều tinh dầu và các hợp chất khác. Đặc biệt, các thành phần methylthymol 44,9%, P-cymama (0,12%) có tác dụng tốt cho sức khỏe.

Theo y học cổ truyền, lá có vị đắng, tính ấm đi vào kinh vị phế đại trường, công dụng với vùng xương khớp đau, viêm tấy ở khớp. Bạn có thể lấy lá bó vào gối, khớp tay đau để qua đêm.

Người bị viêm họng dùng 5-10 lá xương sông, đập qua để giảm bớt tinh dầu rồi ngậm 5-7 ngày, giảm triệu chứng viêm amidan, ho rát cổ.

Trẻ nhỏ hay nôn trớ có thể dùng 2-3 lá xương sông, rửa sạch hấp cách thủy với mật ong và dùng ăn hằng ngày.

Sắc lá xương sông với hành hoa, hương phụ có tác dụng giải cảm. Người bị mẩn ngứa có thể lấy lá xương sông giã nhuyễn cùng lá khế và chua me đất dùng bã xoa ngoài chữa chứng nổi mẩn. Nước này cũng dùng trong trường hợp cảm, sốt cao.

Lá xương sông còn dùng cho trường hợp đầy bụng, khó tiêu. Bạn có thể kết hợp lá tía tô, xương sông và trần bì… đun nước nấu uống trong ngày. Lá rửa sạch phơi khô kết hợp hoàng liên ngâm rượu và bôi vào vùng răng đau.

Lưu ý nếu bạn dị ứng với thành phần nào của lá không nên dùng. Khi sử dụng, cần rửa sạch dưới vòi nước tránh ký sinh trùng, bụi bẩn. Bạn cần chọn những lá không quá già, không quá non để có tác dụng tốt nhất.

Nếu dùng lá xương sông xong có triệu chứng đau đầu, đau nặng hơn, bạn phải ngừng sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ để tránh tác dụng phụ.

Loại cây mọc dại góc vườn được mệnh danh ‘vua’ thảo dược

Tôi thấy nhiều bạn bè thường đặt mua thịt nọng lợn, má đào, thịt lõi u vai bò… đắt tiền, thậm chí gấp đôi các loại thịt thông thường. Xin chuyên gia tư vấn ăn những loại thịt này có tốt hơn các phần khác không? Xin cảm ơn chuyên gia! (Nguyễn Thị Vân - Hai Bà Trưng, Hà Nội)

Tiến sĩ Từ Ngữ - Tổng thư ký Hội Dinh dưỡng Việt Nam - tư vấn:

Quan niệm thực phẩm ngon, đắt sẽ tốt cho sức khỏe không hoàn toàn đúng. Tôi cho rằng ăn phần thịt nào do thói quen và sở thích của mỗi người.

Đơn cử, tôi chỉ ăn các loại cá nhỏ để ăn cả con, nhai được xương. Các loại cá này rất rẻ nhưng tôi thấy ngon, tận dụng được cả protein, canxi và các khoáng chất khác trong cá.

Nếu bạn thích ăn phần thịt nọng, lõi u vai và có điều kiện kinh tế, bạn có thể mua cho gia đình. Ngược lại, bạn có thể chọn phần thịt vai, mông, chân giò, bắp bò… cũng đầy đủ dinh dưỡng, đa dạng bữa ăn hơn.

Ngoài ra, phần thịt nọng thường chứa nhiều mỡ nên ăn nhiều cũng không tốt cho sức khỏe, nhất là người bị rối loạn mỡ máu, mỡ nội tạng. 

Tiến sĩ Nguyễn Trọng Hưng - Trưởng khoa Khám và Tư vấn dinh dưỡng người lớn, Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia (Hà Nội) - tư vấn thêm:

Về mặt dinh dưỡng, mỗi thực phẩm phù hợp với những người khác nhau. Một người béo phì, tăng cholesterol ăn thịt gia cầm nên bỏ da, không ăn thịt mỡ, tăng cường thịt trắng. Người bình thường vẫn có thể ăn da, mỡ nếu cảm thấy ngon. Các phần thịt lợn, thịt bò đều có lợi ích riêng với sức khỏe nếu sử dụng hợp lý.

Những loại thịt này chứa nhiều năng lượng và chất béo bão hòa. Việc hấp thụ quá nhiều axit béo bão hòa không có lợi cho sức khỏe tim mạch. Mỗi 1g chất béo cung cấp tới 9 kcal, trong khi 1g chất đạm hay đường chỉ cung cấp 4 kcal. Bởi vậy, đối với người ăn kiêng hoặc thừa cân, béo phì, mỡ heo chính là kẻ thù. 

Vì vậy, các thực phẩm đắt tiền không phải là tốt hơn phần giá rẻ. Điều quan trọng, bạn chọn thịt đảm bảo an toàn thực phẩm sẽ tốt hơn.

Ngoài ra, việc chọn loại thịt nào còn phụ thuộc vào món ăn chế biến. Nếu là món hầm, bạn chọn phần thịt bắp nhiều cơ, món nướng chọn thịt mềm.

Theo tôi, bạn có thể chọn thực phẩm phù hợp khẩu vị, sở thích và cân bằng dinh dưỡng. Một bữa ăn cần đa dạng thực phẩm, luân chuyển thực đơn hằng ngày. Bạn cần lưu ý cân bằng năng lượng với tổng kcal nạp vào từ chế độ ăn với năng lượng tiêu hao. 

Bảng thành phần chất đạm trong 100g thực phẩm phổ biến như sau:

Ông Đ.V.V. (68 tuổi, trú tại huyện Thanh Sơn, Phú Thọ) được gia đình đưa vào Trung tâm Y tế huyện Thanh Sơn (Phú Thọ) cấp cứu sau tai nạn sinh hoạt.

Trước đó một giờ, ông V. bị ngã và có vết thương vùng cằm chảy máu nhiều. Gia đình không xử trí sơ cứu và vội vàng đưa vào bệnh viện.

Tại bệnh viện, người bệnh được xác định có vết thương hở vùng cằm kích thước 60x30mm, sâu sát xương, vận động hạn chế vùng hàm và gãy xương hàm phức tạp. 

Các bác sĩ chỉ định phẫu thuật khẩn cấp kết hợp xử trí gãy xương hàm dưới. Sau mổ, nam bệnh nhân phục hồi tốt, được chăm sóc chế độ dinh dưỡng hợp lý.

Theo bác sĩ tại Trung tâm Y tế huyện Thanh Sơn, gãy xương hàm dưới là tổn thương thường gặp nhất trong các chấn thương xương hàm mặt. Xương hàm thuộc vùng đầu mặt, có liên quan đến nhiều dây thần kinh, mạch máu và đường thở nên khi gãy có thể gây ra nhiều biến chứng cấp tính nguy hiểm và di chứng lâu dài như như chảy máu khó cầm, tắc nghẽn đường thở, choáng do đau, chấn thương sọ não, biến dạng khuôn mặt, liệt mặt…

Vì vậy, người dân cần thận trọng trong sinh hoạt hằng ngày để tránh những tai nạn đáng tiếc. Khi gặp nạn, bạn cần đến ngay cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời, tránh để lại những di chứng nặng nề.

Cách sơ cứu vết thương hở, chảy máu nhiều:

- Nhanh chóng cầm máu bằng cách dùng một miếng vải sạch, gấp thành nhiều lớp ép vuông góc với vết cắt. Giữ tối thiểu 15 phút hoặc cho tới khi cầm máu. Nếu tiếp tục chảy máu băng ép 1 lớp vải quanh vết thương, tạo áp lực đè ép làm máu ngưng chảy.

- Vết thương động mạch cần dùng một ngón trỏ hoặc tay cái ấn chặt vào vị trí đường đi của động mạch, nâng cao chi để chỗ chảy máu cao hơn tim.

- Nếu có dị vật hay chất bẩn cần nhẹ nhàng lấy ra bằng kẹp hoặc nhíp hay gạc vô trùng.

- Người sơ cứu đảm bảo đeo găng để tránh nhiễm trùng.