Ông Hùng cho biết thêm, Tổng cục đang bắt đầu triển khai chương trình quản lý số liệu tuyển sinh trực tuyến, sẽ thuận lợi cho việc nắm bắt và quản lý thông tin cụ thể cho hơn 1.900 cơ sở giáo dục nghề nghiệp và 63 tỉnh thành.

Bổ sung thông tin, ông Kim Hồng Hưng, Phó Chánh văn phòng cho biết, tổng cục đã có sửa đổi thông tư để việc tuyển sinh trực tuyến thuận lợi hơn cho thí sinh. Việc xét tuyển trực tuyến rất thuận tiện, người học chỉ cần đăng nhập qua di động hay máy tính  để tìm hiểu, lựa chọn ngành nghề trường;  khai báo thông tin đăng ký học gửi tới trường mình muốn học. Các trường sẽ xem xét phản hồi và thông báo trúng tuyển. Khi nhập học, thí sinh mới cần nộp đầy đủ hồ sơ. Các apps chọn nghề, chọn trường và website chuyên biệt tuyển sinh nghề nghiệp đã được phát hành từ năm trước; chưa kể các trường tự xây dựng apps hoặc trang riêng không phải qua server của hệ thống.

Đến từ Bình Dương, hiệu trưởng Tạ Xuân Tề của Trường CĐ Công nghệ cao Đồng An cho hay, các trường mới, chưa có “thương hiệu” vốn đã gặp khó tuyển sinh, nay vướng dịch Covid-19 khá chật vật khi tiếp cận với thí sinh sinh. Hiện, trường đang tích cực truyền thông để thu hút học sinh.

Sinh viên năm 2 lớp Điện tử 3 của Trường CĐ Cơ điện và Xây dựng Bắc Ninh trong giờ thực tập tại công ty tháng 3/2020. Ảnh: Thanh Hùng.

Còn ông Phạm Văn Long, Hiệu trưởng trường CĐ du lịch Hải Phòng cho hay, ngay từ đầu mùa dịch, đã xác định tuyển sinh khối du lịch gặp khó khăn. Một số trường trong khối cũng bắt đầu tính đến tuyển sinh đa cấp học, tức là tuyển cả học sinh hoàn thành THCS, "vốn là vấn đề những năm trước chúng tôi ít quan tâm”. Trường đã làm việc với gần 170 cơ sở giáo dục phổ thông nhưng tâm lý cả giáo viên và học sinh là ngần ngại tiếp xúc trực tiếp do dịch bệnh. Với sự năng động, trường đã nhanh chóng ứng biến những clip bài giảng thực hành ban đầu dùng để xây dựng clip mạng tính chuyên sâu về chuyên ngành giới thiệu về trường; đầu tư kinh phí để quảng bá trên các kênh trực tuyến phổ biến với giới trẻ.

Những cách tiếp cận này có dấu hiệu tương tác tăng dần, dù hồ sơ nhận từ đăng ký trực tuyến còn khiêm tốn. Lý do là học sinh giờ vẫn mải học online và ngóng thời gian đến trường trở lại, thời điểm “nóng” các em quan tâm tới tuyển sinh hơn cả vẫn là sau khi kết thúc các kỳ sát hạch cuối cấp vào tháng 7, tháng 8 tới.

Bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn, Phó Giám đốc Sở LĐ-TB và XH Hà Nội cho hay: Trong mùa dịch bệnh, Sở đã hướng các trường tới đối tượng tuyển sinh khác là lực lượng lao động bị dừng viêc hay chuyển việc. Thông qua các hiệp hội lao động, hiệp hội doanh nghiệp vừa và nhỏ, hiệp hội việc làm để khuyến khích để kịp thời việc chuyển đổi và cung cấp dịch vụ đào tạo.

Dò dẫm học trực tuyến

Ông Tạ Xuân Tề cho biết, ngoài khó khăn về nguồn thu học phí, việc dạy học online “cũng không đơn giản”. Nhà trường đã triển khai tới 75% việc học này, nhưng cũng không thu được học phí để trả lương giáo viên, duy trì các hoạt động khác. Trường CĐ Công nghệ Cao Đồng An đã tổ chức dạy học trực tuyến được 2 tháng, nhưng chỉ đào tạo được lý thuyết; các phần mềm mô phỏng thực hành không có, còn những nội dung thực hành thí nghiệm vẫn phải chờ đến khi học sinh bình thường đi học trở lại thì mới tổ chức được.

Đây cũng là đặc thù riêng của các trường thuộc khối giáo dục nghề nghiệp, do yêu cầu về thực hành ở nhà xưởng hay đi thực tế ở các doanh nghiệp. “Ngay cả trên thế giới cũng chưa có nhiều mô hình thành công”, ông Trương Anh Dũng, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục GDNN cho hay.

Còn theo ông Vũ Văn Hùng, trường hợp đầu tháng 5 các hoạt động trở lại bình thường thì kế hoạch đào tạo sẽ không xáo trộn gì nhiều. Ngay từ đầu mùa dịch, Tổng cục đã có các hướng dẫn kịp thời về tổ chức học tập, kiểm tra đánh trực tuyến; các cơ sở đã tập trung cho đáo tạo lý thuyết; khi quay lại trường sẽ tập trung học thực hành. Thêm vào đó, các trường quen với đào tạo trực tuyến, khi trở lại vẫn khai thác thế mạnh của phương thức đào tạo này, để giúp người học, người dạy giảm co giảm, chủ động được thời gian.

Ông Hùng cũng thông tin thêm, các hoạt động cho đào tạo chất lượng cao vẫn tiến hành. Bắt đầu tháng 1/2020 đã đào tạo thí điểm cho 25 nghề chuyển giao từ Đức. Do dịch bệnh nên công tác này đang xoay chuyển bằng cách chuyên gia họ hướng dẫn online và sẽ trở lại trực tiếp trong thời gian thích hợp để đảm bảo chương trình.

Ông Nguyễn Hồng Minh phát biểu tại hội thảo online diễn ra chiều 23/4. Ảnh: Thanh Trung

Ông Nguyễn Hồng Minh, Tổng Cục trưởng Tổng cục GDNN lưu ý các trường cần chuẩn bị để nắm bắt cơ hội đào tạo lại của các doanh nghiệp sau dịch bệnh, bởi ngành đã chủ trương không chỉ đào tạo ban đầu mà còn phải đào tạo thường xuyên cho lao động ở các doanh nghiệp.

Về hướng đào tạo đa cấp học, cụ thể là đào tạo 9+, trong thực tiễn đã triển khai và mới được thể chế hoá vào luật, cần phải thúc đẩy để thực tiễn triển khai hiệu quả.

Về các chương trình đào tạo chất lượng cao thì không phải nghề nào cũng làm được. Trường phải báo cáo UBND tỉnh để bố trí nguồn lực để tổ chức hướng mũi nhọn này đáp ứng được các điều kiện đảm bảo chất lượng.

Song Nguyên

Các cơ sở giáo dục nghề nghiệp công nhận giá trị của việc kiểm tra, đánh giá trực tuyến

- Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội vừa có hướng dẫn thực hiện quản lý, tổ chức dạy học, kiểm tra đánh giá trong đào tạo trực tuyến tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.

Trong Quy chế của Sở Tư pháp, các hành vi bị nghiêm cấm bao gồm: không được tự ý gỡ bỏ các phần mềm phòng chống virus và phòng chống mã độc trên máy tính; các phần mềm trên phải được thiết lập chế độ tự động cập nhật; tất cả các tập tin, thư mục khi sao chép vào máy tính từ thiết bị bên ngoài phải được quét mã độc trước.

Sở Tư pháp cũng quy định không tự ý thay đổi, tháo lắp các thiết bị trên máy tính; không bẻ khóa, trộm cắp, sử dụng mật khẩu, khóa mật mã và thông tin của đơn vị, cá nhân khác; nghiêm cấm sử dụng các hộp thư điện tử công cộng (Yahoo, Gmail, Hotmail ... ) để trao đổi công việc của cơ quan.

Khi phát hiện ra bất kỳ dấu hiệu nào liên quan đến việc bị nhiễm mã độc trên máy tính, người sử dụng phải tắt máy và báo trực tiếp cho cán bộ chuyên trách CNTT để kịp thời xử lý; nghiêm cấm tạo ra, cài đặt, phát tán vi rút máy tính, phần mềm độc hại trái pháp luật.

H.A.H

Nhiều nghiên cứu nâng cao năng lực an toàn thông tin được hiện thực hóa

Nhìn lại kết quả nghiên cứu 4 năm qua, nhiều sản phẩm thiết bị phần cứng có khả năng đưa vào sản xuất thử nghiệm hoặc sản xuất thương mại như thiết bị chuyên dụng giám sát hạ tầng CNTT, camera bảo mật, vi mạch bảo mật cho thiết bị IoT…

Quá độ: Cần hội đồng công tâm và có năng lực thẩm định

PGS. TSKH. Phạm Đức Chính, Viện Cơ học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, cho rằng "trước sau gì chúng ta cũng phải tiếp cận dần cách làm của thế giới".

Tuy nhiên, không phải nước nào cũng để các trường đại học tự chủ việc này. Ví dụ như Pháp cũng có Hội đồng cấp Nhà nước thông qua.

Sau mỗi lần "rộ" lên thông tin về mặt trái của việc công nhận chức danh giáo sư, phó giáo sư, chuyện "trả" lại hoàn toàn cho các trường lại được đề cập tới như một giải pháp mạnh mẽ.

Nhìn tổng thể, theo PGS Chính, trong bối cảnh của Việt Nam, nếu đưa việc xét duyệt về các trường ngay thì "sẽ có vấn đề".

“Cái dở của chính sách hiện nay là lại khuyến khích bổ nhiệm quan chức có bằng giáo sư, tiến sĩ. Nếu giao về các trường, người nọ người kia sẽ dùng cái danh đó để leo lên chức này chức kia trong chính quyền".

Nếu muốn giao tự chủ hoàn toàn cho các trường, trước hết môi trường đại học phải đảm bảo tính khoa học thuần túy, không đưa tiêu chuẩn bằng cấp trong việc bổ nhiệm chốn quan trường.

 Không chỉ PGS Chính, nhiều người trong giới nhìn nhận việc tiếp tục duy trì hội đồng nhà nước vẫn đang cần thiết.

Dự thảo công nhận chức danh giáo sư, phó giáo sư để thay thế cho quyết định 174 đã đưa ra một số tiêu chuẩn mới cho các chức danh này. Đây là những tiêu chuẩn được đánh giá là chặt chẽ hơn và đi vào thực chất hơn.

Với hệ thống xét duyệt chức danh GS, PGS thông qua các Hội đồng như hiện tại, theo ông Chính, có 2 yếu tố quan trọng nhất cần thay đổi.

Thứ nhất, GS, PGS phải có công bố quốc tế và phải là tác giả chính của công bố quốc tế đó, chứ không phải “ghé tên”. “Nghiên cứu sinh ghé tên với các thầy thì còn có thể chấp nhận được. Đã là GS, PGS thì hiển nhiên phải là tác giả chính. Đó là điều quan trọng”.

Thứ hai, quan trọng hơn là cần thay đổi các hội đồng ngành và Hội đồng Nhà nước.

“Những người ngồi hội đồng phải là những người có công bố quốc tế tốt, là tác giả chính của công bố quốc tế, là những người xuất sắc hơn người khác thì mới có năng lực thẩm định”. "Việc này có những cơ sở làm rất tốt, nhưng có những cơ sở tương đối dễ dãi, vàng thau lẫn lộn" – PGS. Chính nhận xét.

Ông cho rằng, với những ngành không có công bố quốc tế thì "đành chịu", nhưng với những ngành đã có nhiều công bố quốc tế tốt thì việc để người ngồi hội đồng có công bố “đuối” là không chấp nhận được.

Theo ông, hội đồng phải đảm bảo cả 2 yếu tố công tâm và có năng lực thẩm định.

“Thực ra, những người đã có công bố tốt thì họ có điều kiện để công tâm hơn. Hội đồng là yếu tố quan trọng để đảm bảo chất lượng” – ông khẳng định.

Tuy nhiên, PGS. Chính cũng cho rằng mỗi ngành lại có một đặc thù khác nhau, nếu khắt khe quá thì cũng khó, vì thế cần làm từng bước và tùy từng ngành. Năng lực thẩm định của hội đồng cũng thể hiện ở sự linh hoạt, và hội đồng giỏi mới có thể linh hoạt được.

Ông lấy ví dụ về một trường hợp bị đáng tiếc Trường ĐH Bách khoa Hà Nội. Ứng viên đã có hàng trăm công bố quốc tế nhưng chỉ vì thiếu tiêu chuẩn viết sách mà bị loại. “Với những người giỏi hơn hẳn các tiêu chí này kia thì có thể linh hoạt. Hội đồng giỏi mới có thể linh hoạt được. Với những người như thế thì họ thừa sức viết những loại sách mà tiêu chí yêu cầu, chỉ là thiếu thời gian”.

"Mọi tiêu chí chỉ là cái khung mang tính tương đối. Hội đồng đánh giá phải là những người có năng lực nếu muốn hội nhập quốc tế. Hội đồng cũng cần phải mở rộng, PGS cũng có thể ngồi hội đồng, chỉ cần công bố quốc tế tốt" - ông nhấn mạnh.

GS Ngôn ngữ Nguyễn Đức Dân (TP.HCM) bày tỏ: "Đã từng có hiện tượng những người xứng đáng nhưng thiếu điều kiện cần là tiềm lực tài chính nên trượt là đương nhiên. Đây là tệ nạn của xã hội vì vậy rất cần sự công tâm của hội đồng, những người cầm cần nảy mực".

Một giảng viên có gần 30 bài báo đăng trên các tạp chí quốc tế thuộc hệ thống ISI, Scopus, hiện đang công tác ở một trường đại học công lập chia sẻ:

“Tôi và một số đồng nghiệp hiện đang làm những công việc giống như các trường đại học trên thế giới đang làm. Và chúng tôi cũng chẳng quan tâm đến chuyện chức danh kia nữa".

Theo anh, nếu có một môi trường chính sách đồng bộ thì việc xét duyệt thông qua các hội đồng chức danh hay giao về các trường sẽ đều tốt cả.

“Như hiện tại, nếu giao về trường, không cẩn thận thì câu chuyện vẫn sẽ như cũ. Những trường như ĐH Tôn Đức Thắng, ĐH Duy Tân…, cần những người làm thật, có bài báo thật để nâng đẳng cấp quốc tế về nghiên cứu. Họ sẵn sàng đầu tư cho nghiên cứu. Nhiều trường công lập không làm được điều đó. Người ta phải cân bằng số tiền đó cho các loại đề tài".

Anh cũng nhìn nhận những tiêu chuẩn mới được cho là cao hơn, thực chất hơn như dự thảo thay thế cho quyết định 174 là những điểm tiến bộ. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện tại và với cung cách không thay đổi như hiện nay... thì những người muốn đều có thể "đáp ứng" những tiêu chí này.

Nói một cách ngắn gọn, “chừng nào lên được PGS là tăng lương thêm 6 triệu đồng thì còn những chuyện đó. Còn nếu lên PGS không được tăng lương, mà là muốn cống hiến bằng sản phẩm đẳng cấp quốc tế, câu chuyện sẽ khác”.

Giáo sư cũng như... thợ bậc 7, nên bỏ "giáo sư nhà nước"

PGS Nguyễn Văn Sen, Hiệu trưởng Trường ĐH Khoa học xã hội và Nhân văn, ĐHQG TP.HCM là một trong 85 người đạt tiêu chuẩn GS đợt này. Khi đặt câu hỏi “ông nghĩ gì khi đi cùng “chuyến tàu 174"?”, ông Sen nói: “Tôi làm quản lý nên không có nhiều thời gian cho nghiên cứu khoa học, vì vậy phải tích lũy dần, nay mới đủ chuẩn nên nộp hồ sơ”.

Ông Sen nhìn nhận: “Nếu chuyển cho các trường tự quyết định, trường nhỏ sẽ lệ thuộc vào trường lớn, nêu đốt cháy giai đoạn thực hiện như thế giới là chưa được ngay. Tuy nhiên, trong tương lại việc này phải điều chỉnh để theo thông lệ quốc tế".

Theo ông, những tiêu chuẩn mới đã chú ý đến hội nhập quốc tế. Đối với ngành khoa học tự nhiên, việc này “dễ thở”, nhưng với ngành khoa học xã hội nhân văn, 1 - 2 bài báo quốc tế không đơn giản. “Đây cũng là lý do mà 1/3 trong số 1.266 ứng viên đạt chuẩn GS, PGS năm nay không có công bố quốc tế. Hội nhập quốc tế là một quá trình, chứ không phải ngày một, ngày hai”.

Từ năm 2015, Trường ĐH Tôn Đức Thắng (TP.HCM) gây chú ý với ý định tự công nhận và bổ nhiệm chức danh giáo sư. Đến nay, nhà trường đang sử dụng khái niệm "giáo sư" cho các chức vụ chuyên môn, gồm: giáo sư trợ lý, giáo sư dự bị và giáo sư thực thụ. Khi được bổ nhiệm các chức vụ này, số lương sẽ tăng lên đáng kể. Sau một số năm nhất định không có sản phẩm khoa học theo chuẩn, nhân sự sẽ bị miễn nhiệm, trở về giảng viên bình thường.

Đã có nhiều người trong giới nêu ý kiến cần phải xem giáo sư, phó giáo sư là những bậc cao nhất trong các thang bậc nghề nghiệp ở đại học. Như vậy, đó là các vị trí công việc, tương tự như thợ bậc 7 trong thang bậc thợ nghề. Cách "định vị" này sẽ giúp các chức danh giáo sư, phó giáo sư trở lại đúng thực chất, không còn là thứ "danh hiệu" để ban tặng cho những người muốn "làm sang" ngoài xã hội. Khi đó, nó là câu chuyện tự chủ, "tự bơi" cuả các trường đại học.

Khi soạn thảo luật Giáo dục Đại học, đã có đề xuất cần phải định nghĩa giáo sư là chức danh của giảng viên đại học. Tuy nhiên điều này chưa được ngã ngũ.

Ông Lê Trường Tùng, Chủ tịch Hội đồng quản trị Trường ĐH FPT nhìn nhận việc đưa giáo sư lên “thượng tầng kiến trúc” với chức danh mang tính quốc gia như hiện nay là không hợp lý, lẽ ra chỉ nên ở mức “hạ tầng kỹ thuật” của các trường đại học là phù hợp.

Do đó, "nên bỏ giáo sư nhà nước. Việc công nhận/bổ nhiệm giáo sư là của các trường đại học, và giáo sư là giáo sư của một trường cụ thể".

Theo GS Nguyễn Đức Dân, về lâu dài việc công nhận/bổ nhiệm giáo sư, phó giáo sư nên để các trường đại học tự quyết định như Trường ĐH Tôn Đức Thắng hiện nay. “Trước sau gì thì cũng phải đi theo xu hướng chung của thế giới chứ không thể đi một đường riêng như hiện này. Khi thực hiện như vậy sẽ có những người sẽ không xứng đáng nhưng đây là sự cạnh tranh của trường”.

 Nguyễn Thảo - Lê Na

Tăng đột biến giáo sư, phó giáo sư: Các trường nói gì?

Lãnh đạo một số trường đại học cho biết có tâm lý lo ngại, cấp tập ở các ứng viên trong đợt xét tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư năm 2017.